کتاب «سیره و قیام زیدبن علی» در شانزدهمن نشست «صد کتاب ماندگار قرن»معرفی شد

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مجتبی سلطانی احمدی تاریخ پژوه و دانشیار دانشگاه پیام نور و دبیر این نشست تخصصی در ابتدای این نشست تخصصی با اشاره به برگزاری این نشستِ تخصصی گفت: زنده یاد تالیف حسین کریمان ادیب، پژوهشگر تاریخ و تهران پژوه برجسته ای بود که در سال 1297 شمسی متولد شد. او از اهالی رودبار قصران شمیران استان تهران بود. وی در عمر پژوهشی خود آثار برجسته ای در حوزه تاریخ پژوهی برجای گذاشته و کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» از مهمترین آثار او است که این کتاب به عنوان برترین اثر چهارمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.

تالیف کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» ادای دین کریمان به زیدبن علی بوده است

وی ادامه داد: علاوه بر تالیفات وی در حوزه تهران پژوهی، مجموع آثار ایشان در حوزه مطالعات اسلام شناسی و شیعی نیز قابل ستایش است. تالیف کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» ادای دین این پژهشگر به زیدبن علی بوده است. این کتاب در 3 باب و هر باب در چهار فصل نوشته شده است. باب اول شرح احوال و دیدگاه های مختلف نسبت به زیدبن علی است. باب دوم بیان اخبار نادرست و نسبت هایی که به او داده شده است و باب سوم شرح قیام و شرایط و دلایل قیام است و در پایان هم درباره فرقه زیدیه و مبانی آن نگاشته است.

دبیر این نشست تخصصی با اشاره به دیدگاه های متفاوت درباره شخصیت زیدبن علی در اشاره های تاریخی بیان کرد: شخصیت زید مورد بحث بسیاری است و در منابع رجالی و تاریخی دیدگاه های متفاوتی نسبت به شخصیت زید وجود دارد و به نوعی شاخص ترین چهره که از سلاله زید وجود داشت شهید جمهور آیت الله سید ابراهیم رئیسی بود که هم از سمت مادری و هم پدری جزو سادات حسینی و از سلاله زیدبن علی بوده است.

با توجه به محدودیتِ دسترسی به منابع این کتاب جز بهترین آثار قابل استناد است

محمد کاظم رحمتی عضو هئیت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی در ادامه این نشست به عنوان متخصصی که در حوزه تاریخ زیدیه کتاب و مقالات متعددی را به رشته تحریر در آورده است؛ اظهار داشت: از زوایای مختلف می توان به بحث وجودی این کتاب پرداخت. زیرا این کتاب در زمان نگارش با وجود کمبود منابع در داخل کشور و محدودیت به دسترسی منابع خارج از کشور جزو بهترین آثار نگاشته شده درباره قیام زید است.

وی ادامه داد: کریمان از حیث توجه، تسلط به نثر و ادبیات عرب سرآمد بوده است و ترجمه های فاخری در این زمینه داشته است اما محدودیت ناشی از دسترسی به منابع موجب شده معرفی زیدبن علی و قیام وی در این کتاب در بخش هایی کمبودهایی در شرح و بسط داشته باشد. نکته دیگر این است که زیدیه یکی از معدود فرقه ها در اسلام است که تا این اواخر به صنعت چاپ و نشر آثار دسترسی نداشتند و تمامی این امور تحت سیطره حکومت سلاطین بوده است و طبیعی است که فقر منابع وجود داشته است و قطعا اگر مرحوم کریمان دسترسی به منابع داشت با توجه به تسلط وی به زبان و ادبیات عرب کتاب بهتری از آب در می آمد اما با توجه به محدودیت در منابع همچنان جزو بهترین آثار قابل استناد است.

کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» در بستر تاریخی زمانه خود پیشگام بوده است

محمد کاظم رحمتی با اشاره به پیشگامی این کتاب در عرصه تاریخ پژوهی گفت:کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» در بستر تاریخی زمانه خود از مهمترین آثار و پیشگام بوده است و بخش های مهمی از این کتاب همچنان خواندنی و جزو منابع مستند به شمار می رود. برخی از بخش های کتاب علی رغم این موضوع که برای خواننده امروز کهنه است اما اگر در ظرف زمان نگارش بررسی شود کتاب ارزشمندی است.

این عضو هئیت علمی بنیاد دایره المعارف و زیدپژوه که نقش موثری در شناساندن دانشجویان تاریخ به زیدبن علی داشته است؛ گفت: زیدبن علی 61 سال بعد از عاشورای حسینی و قیام تاریخی خود راه شهادت را زنده نگه داشت و در امر به معروف و نهی از منکر حکام اموی قیام کرد و در ایام ماه محرم نیز به شهادت رسید.

کریمان در تبیین زبان و ادبیات فارسی کوشا بود

در ادامه نشست سیدعلی موسوی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم گفت: یکی از ویژگی های حسین کریمان هماطور که ذکر آن رفت؛ این است که علاوه بر تسلط وی به زبان و ادبیات عربی او در حوزه زبان و ادبیات فارسی نیز اشراف داشته و در تبیین زبان و ادبیات فارسی بسیار کوشا بوده است. و به جا است نوع تاریخ پژوهی کریمان در مدارس تدریس و تبیین شود. استاد کریمان رساله مقطع دکتری خود را با عنوان «طبرسی و مجمع البیان» نوشته است که در این اثر به اهمیت حضور تشیع در ری تا خراسان پرداخته است. که اولین حضور به نام یحیی زید از مسیر ری به خراسان ثبت شده است و در بلخ به شهادت رسیده است. و خب متاسفانه از این زاویه در حوزه پژوهش های تاریخی کمتر به آن پرداخته شده است و پژوهشگران و دانشجویان حوزه تاریخ نمی دانند که بخش های از ایران و همچنین شهری مثل تهران زیدی نشین بودند که از آن جمله می توان به مناطقی چون شهر ری، ونک، اوین، فرحزاد اشاره کرد و کریمان به خوبی به این موضوع به عنوان سند تاریخی توجه کرده است. از همین جهت کتابِ «سیره و قیام زیدبن علی» اعتقادات کریمان از منظر صبغه کلامی و تاریخی بوده و این کتاب محصول عمر و تلاش های علمی کریمان است.  متن کتاب بسیار محترمانه است و کریمان هرجا اسم زید را می آورد از عبارت «حضرت» بهره می برد.

این استاد دانشگاه متذکر شد: تلاش کریمان برای تصحیح اغلاطی که در منابع وجود داشته بسیار ستودنی است. امروزه زیدیه در قالب حوثی ها و تاکیدشان بر مشترکات با جمهوری اسلامی ایران و حضورشان در بحث مقاومت کاملا مشهود است.

در پایان این نشست تخصصی کارشناسان به سئوال و جواب ها حضّار پاسخ دادند.