عرصه ملی، منطقه‌‌ای، و جهانی سه عرصه مهم حضور سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در فعالیتهای اسنادی است
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در این مراسم که با حضور رئیس، معاونین و مدیران سازمان برگزار گردید، سید هادی موسوی معاون اسناد ملی سازمان ضمن خیرمقدم به مهمانان، آماری از فعالیتهای آرشیوی سازمان در سال 1402 ارائه داد و گفت: در سال 1402 در خصوص تعیین تکلیف اسناد راکد دستگاه‌ها و قوه قضائیه، 394 میلیون برگ سند در تهران و 526 میلیون برگ در مراکز استانی ارزشیابی شده است؛ که از این تعداد حدود 19 میلیون برگ سند به آرشیو ملی ایران منتقل شده است که این میزان مطابق با استاندارهای روز دنیا می‌باشد.
وی افزود: در سال گذشته موفق به خریداری بیش از 4 هزار برگ سند از اشخاص حقیقی شدیم و آنها را به آرشیو ملی منتقل کردیم. همچنین اهداگران اسناد این رویه فرهنگ دوستانه را ادامه دادند و بیش از 5 هزار برگ سند به آرشیو ملی ایران اهداء کردند.
موسوی با اشاره به اینکه در سال 1402 تعداد 211 میلیون برگ ضد عفونی شده است، در خصوص فعالیتهای همکاران حوزه اسناد در نگهداری این اوراق ملی و تاریخی گفت: آنچه که همکاران ما را به ارائه این خدمات انگیزه مند می کند چیزی نیست جز عشق و علاقه به فرهنگ ایران. ضمن اینکه در بخش های آزمایشگاه و مرمت و حفاظت همکاران ما به دلیل وجود انواع میکروبها و قارچها در کتاب و اسناد قدیمی، و همچنین وجود انواع عوامل شیمیایی و ضدعفونی در اطراف خود، در معرض انواع بیماری‌های تنفسی هستند.
معاون اسناد ملی گفت: هیچ توفیقی در سیستم اجرایی اتفاق نمی افتد مگر با مشارکت جمعی همه همکاران آن مجموعه که در حال حاضر شاهد این اتفاق در ارشیو ملی ایران هستیم.
شناسایی مبانی تمدنی ایران از طریق سند پژوهی و سندشناسی ضروری است
منصور صفتگل استاد تمام گروه تاریخ دانشگاه تهران با بیان این مطلب که سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران و مجموعه اسنادی این نهادِ مرجع از سه زاویه دارای اهمیت است؛ گفت: این سازمان در سه عرصه در زمینه اسناد اهمیت بسیاری دارد. نخست عرصه ملّی که دربر گیرنده تمامی حوزه های خدماتی اسنادی اعم از حوزه تحقیقات تاریخی، سند شناسی و سندپژوهی برای محققان و مورخان و علاقمندان به تحقیقات است. عرصه دوم نقش سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران در سطح منطقه ای است. به این معنا که به اعتبار گستردگی تاریخ و جغرافیای سیاسی ایران در دوره‌های قدیم، بخش قابل توحهی از بستر تمدنی ایران از جمله زبان و فرهنگ مشترک اکنون در سطح منطقه تجلّی پیدا کرده است. سومین عرصه جهان بزرگتر و نقشی است که اسناد تاریخی ایران در سطح بین المللی و جهانی بازی می کنند.
وی ادامه داد: امروزه در تحقیقات ایران شناسی نیاز جدی به بهره برداری از اسناد ومدارک تاریخی ایران وجود دارد. بنابراین مراجعان و علاقمندان زیادی نیازمند استفاده از آرشیوهای ایران، اسناد و مدارک تاریخی سرزمین مان هستند و همین نکته نشان می دهد اسناد تاریخی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و دیپلماتیک برای توسعه تحقیقات تاریخی، ارزشمند و حیاتی است. بنابراین شناسایی و تقویت مبانی تمدنی ایران از طریق سند پژوهی و سندشناسی ضروری است.
استاد تمام گروه تاریخ دانشگاه تهران با بیان این نکته که سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران مجمع نخبگان سندشناس و سندپژوه است؛ اظهار داشت: با توجه به ریشه دار بودن تاریخ ایران، ریشه دار بودن سنت اداری، تشکیلات اداری ایران هم در حوزه خصوصی، شخصی و هم در بخش رسمی و دیوانی، مکتوبات اداری بسیاری در طول چندین قرن و چندین هزارسال تولید شده است و متاسفانه بخش قابل توجهی از این مکتوبات به سبب عوامل گوناگون خواه عمدی و خواه سهوی باقی نمانده که این موضوع حسرت بزرگی برای مورخان و محققان تاریخ و فرهنگ ایران به جای گذاشته است.
شکوه تمدن ایران در دوره هایی بوده که زمامداران از علم و فرهنگ حمایت کردند
منصور صفتگل تصریح کرد: ایران به حکم تاریخ ریشه داری که دارد، تشکیلات اداری ریشه داری نیز داشته که خوشبختانه بسیاری از بایگانی ها و آرشیوهای ایران به صورت نامه، اسناد، نوشته و آجر نوشته‌ها همچنان باقی مانده است؛ و این موضوع مبیین این مطلب است که سنت بایگانی و آرشیوداری از ایران قدیم تا کنون وجود داشته است و بخش مهمی از این اسناد در سازمان اسناد وکتابخانه ملّی ایران نگهداری می شود.
وی با اشاره به اهمیت اسنادِ متعلق به دوران پیشا قاجاری گفت: اسناد تاریخی صرفا اشیای عزیز موزه ای نیستند که آنها هم فی نفسه با ارزش هستند؛ اما بسیاری از اسناد و مدارک تاریخی وجود دارند که نشانه تمدنی ایران عزیز است. از سوی دیگر محتوای اسناد تاریخی تجربه زیسته فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در ایران را نشان می دهد که بخش قابل توجهی از موجودیت اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران حاصل رشته فعالیت های مدیران قدیم این سازمان است.
این استاد تاریخ در ادامه محتوای اسناد تاریخی را برگ برنده ای در ارزیابی و مواجهه گذشتگان با اتفاق های جاریه و گاه یومیه ایران دانست و گفت: محتوای اسناد تاریخی، چگونگی برخورد با آسیب های اجتماعی، چگونگی برطرف کردن مشکلات سیاسی، بحران های گوناگون روابط دیپلماتیک و امثال آنها را بیان می کند که می توان از مجموع آنها درس گرفت. در حقیقت این اسناد درسنامه هایی برای شیوه های مدیریت و چگونگی اداره ایران است.
صفتگل درباره اهمیت اسناد تاریخی نزد محققان گفت: کار و مطالعه روی اسناد تاریخی نیازمند روش شناسی تاریخی و مبتنی بر مطالعات و تحقیقات در زمینه علم تاریخ است که در کنار این مطالعات جنبه های مادی اسناد، شیوه مطالعه ظاهری اسناد و جسم اسناد نیز اهمیت پیدا می کند.
وی خاطر نشان کرد: از همین رو دوره های شکوه تمدنی ایران در حکومت هایی بوده که زمامداران از تاریخ علم و فرهنگ حمایت کردند. بررسی مورخان مشخص کند که هر اندازه پشتیبانی، حمایت و سرمایه گذاری حاکمان وقت از فرهنگ بیشتر بوده به همان اندازه ایران در دوران شکوفایی، اوج تمدنی و فرهنگی خود قرار گرفته است.