به گزارش روابط‌عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی به‌عنوان یکی از رویدادهای تخصصی حوزه میراث مکتوب، با هدف برجسته‌سازی اهمیت نسخه‌های خطی و نقش آن‌ها در تداوم دانش و هویت فرهنگی کشور برگزار می‌شود. هفدهمین دوره این آیین با شعار «میراث دیروز، اندیشه امروز» به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و با مشارکت نهادهای علمی و فرهنگی کشور برگزار می‌شود و پس از چند سال وقفه، بار دیگر در تقویم فرهنگی کشور قرار گرفته است.

احسان‌الله شکراللهی، مدیر انتشارات کتابخانه مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، میراث مکتوب را «شناسنامه هویت ملی، دینی و تمدنی» توصیف کرد و گفت: «نادیده‌انگاری این میراث مانند انکار ریشه‌های خود است و موجب احساس بی‌هویتی و ازخودبیگانگی می‌شود. در مقابل، پرداختن به احیای این آثار جایگاه ما را در کاخ بلند تمدن بشری مشخص می‌کند و نشان می‌دهد دانشمندان ما در علوم گوناگون تا کجا پیش رفته‌اند.»

وی با اشاره به وضعیت انتشار و بازخوانی میراث مکتوب در کشور، با برشمردن فرآیندهای پیچیده‌ای همچون شناسایی، گردآوری، فهرست‌نویسی، مرمت، تصویربرداری، تصحیح انتقادی و نشر نسخه‌ها، اظهار داشت: «در سه دهه گذشته، به‌ویژه از اوایل دهه هفتاد تا پایان دهه نود، فعالیت‌های قابل‌توجهی انجام شد؛ اما متأثر از شرایط اقتصادی و سیاسی، این روند امروز با رکودی نسبی و نوعی خشکسالی بودجه مواجه شده است.»

شکراللهی با تمایز میان عملکرد نهادهای دولتی و غیردولتی افزود: «نهادهای خصوصی و نیمه‌خصوصی مانند بنیاد موقوفات دکتر افشار یا مرکز پژوهشی میراث مکتوب اقدامات ارزشمند و درخشانی داشته‌اند، اما در حوزه نهادهای دارای بودجه دولتی، آن‌گونه که باید و شاید به میراث مکتوب اهتمام نمی‌شود.»

مدیر انتشارات کتابخانه مجلس، نقش دانشگاه‌ها را در احیای میراث مکتوب تعیین‌کننده دانست و گفت: «گنجاندن دروس نسخه‌شناسی و تصحیح متون در برنامه‌های آموزشی، معرفی پیشینه علوم در تمدن ایران حتی در رشته‌های فنی و پایه، و هدایت پایان‌نامه‌های دانشجویی به سمت پژوهش در میراث مکتوب، از مهم‌ترین وظایف دانشگاه‌ها در این حوزه است.»

وی در ادامه، به چالش‌های دسترسی پژوهشگران به نسخ خطی اشاره کرد و «چندگانگی و پراکندگی قوانین» و «سیاست‌های سخت‌گیرانه برخی کتابخانه‌ها» را از موانع اصلی دانست و تصریح کرد: «در حالی که رویکرد جهانی، تسهیل دسترسی و حتی ارائه رایگان تصاویر نسخه‌ها در فضای مجازی است، در برخی مراکز دسترسی به نفائس با محدودیت همراه است و این وضعیت نیازمند یکسان‌سازی سیاست‌های خدمات‌رسانی است.»

شکراللهی درباره ضرورت تأسیس «بنیاد نسخه‌های خطی ایران» نیز اظهار داشت: «اگر چنین نهادی بتواند سیاست‌های واحد و نافذی برای کتابخانه‌ها با مالکیت‌های مختلف تعریف کند، گامی بلند در مسیر احیای میراث مکتوب برداشته می‌شود؛ تجربه تمرکز و سامان‌دهی نسخه‌ها در ترکیه نمونه‌ای قابل توجه در این زمینه است.»

او در بخش پایانی این گفت‌وگو، مقابله با «چاپ‌های بازاری متون» را در گرو حمایت از پژوهش‌های اصیل دانست و گفت: «با حمایت از کار درست و آثار منقح علمی، آثار ضعیف و غیرعلمی به‌طور طبیعی به حاشیه رانده می‌شوند.»

مدیر انتشارات کتابخانه مجلس در پایان، احیای دوباره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی را اقدامی مثبت ارزیابی کرد و افزود: «این آیین با شناسایی و تقدیر از فعالان حوزه‌های مختلف میراث مکتوب، از مصححان و فهرست‌نویسان تا مرمتگران، مؤلفان و حتی خبرنگاران، موجی ملی برای توجه به نسخ خطی ایجاد کرده و برای جامعه علمی کشور انگیزه‌آفرین بوده است.»