کتابِ «مفاتیح الجنان» در نشست «صد کتاب ماندگار قرن» بررسی شد

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، غلامرضا امیرخانی عضوهیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران که دبیری این نشست را به عهده داشت؛ ضمن خوش آمدگویی به حاضران گفت: سال جدید را با برگزاری دهمین نشست از مجموعه نشست های «صد کتاب ماندگار قرن» آغاز می کنیم و دهمین نشست از این مجموعه ارزشمند به معرفی کتابِ « مفاتیح الجنان» و گردآوری شیخ عباس قمی اختصاص دارد.

وی ادامه داد: سلسله نشست های «صد کتاب ماندگار قرن» به معرفی و بررسی کتاب های تاثیرگذاری اختصاص دارد که به زبان فارسی در موضوعات متنوع نوشته شده است و امروز به مناسبت ماه مبارک رمضان کتابِ «مفاتیح الجنان» معرفی می شود.

کتابِ «مفاتیح الجنان» از کتاب های محبوب در بین خانواده های ایرانی است

علیرضا برازش پژوهشگرعلوم و معارف اسلامی با بیان این مطلب که بعد از کتاب آسمانی قرآن، «مفاتیح الجنان» دارای بیشترین محبوبیت در میان مردم است؛ گفت: کتابِ «مفاتیح الجنان» از جمله کتاب های محبوب در بین خانواده های ایرانی است که توسط شیخ عباس قمی گردآوری شده است. این کتاب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در 28 تا 30 میلیون نسخه به چاپ رسیده است و در یک سال 60 ناشر این کتاب ارزشمند را منتشر کرده اند.

وی ادامه داد: یکی ازدلایل محبوبیت این کتاب، شناخت، درک سلیقه و ذائقه مخاطب در گردآوری و چیدمان دعاها و زیارت ها است. در واقع دلیل فراگیری «مفاتیح الجنان» جمع آوری و تفکیک دعا و زیارت ها در یک مجموعه است ولی آنچه برکتِ محبوبیت این کتاب را نزد مخاطب افزون کرده؛ سیره زندگی حاج شیخ عباس قمی در عمل به دعاها است. در حقیقت اخلاصی که ایشان در توجه و عمل به محتوای کتاب داشته در میزان محبوبیت این کتاب توسط مردم نیز موثر بوده است.

توجه به معرفی کتابِ «مفاتیح الجنان» نشانِ بلوغ معرفتی یک جامعه است

غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مترجم قرآن در ادامه این نشست ضمن قدردانی از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برای برپایی مجموعه نشست های «صد کتاب ماندگار قرن» گفت: کتابِ «مفاتیح الجنان» از جمله کتاب هایی است که در اختیار همه مردم ایران است. این کتاب برای داشتن یک زندگی مومنانه مفید و ضروری است و مردم با مفاتیح الجنان اُنس و الفت بسیاری دارند.

وی ادامه داد: بیش از یکصد سال از گردآوری مفاتیح الجنان توسط شیخ عباس قمی می گذرد. در این مدت درباره این کتاب ارزشمند سخنی به میان نیامده بود، تا اینکه سال گذشته مراسمی به مناسبت یکصد سالگی این کتاب برگزار شد و اکنون هم شاهد هستیم کتابخانه ملّی ایران این کتاب را در یک نشست تخصصی معرفی کرده است. که به اعتقاد من این توجه، بعد از گذشت یک قرن از گردآوری مفاتیح الجنان نشان دهنده شناخت و بلوغ معرفتی یک جامعه است و این موضوع بسیار مبارکی است به خصوص اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، کتابِ ارزشمند «مفاتیح الجنان» را در زمره یکصد کتب معتبر وتاثیرگذار قرن آورده است که این تاکید، مهم و ارزنده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به فارسی نویسی شیخ عباس قمی گفت: یکی از خصوصیات شیخ عباس قمی که به کار بنده در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برمی گردد؛ شیوه فارسی نویسی ایشان است که به روشنی و سادگی می نوشتند و این مهم نشان می دهد که مرحوم محدث قمی در انتخاب کلمات فارسی توجه ویژه ای به عموم مردم داشتند. در واقع در دوره ای که ساده نویسی باب نبوده ایشان با تعهد و توجه کامل از نگارش مطالب معلق و پیچیده دست کشیده اند و به زبان ساده برای فهم اقشار مختلف جامعه «مفاتیح الجنان» را نوشته اند.  

وی ادامه داد: زمانی که رئیس مجلس بودم، شنیدم که فرزند شیخ عباس قمی در مسجد ابوذر واقع در میدان خراسان امام جماعت است. از ایشان دعوت کردم و چندباری با یکدیگر ملاقات داشتیم و متوجه شدم که ایشان هم صفا و اخلاص پدر را دارد.

غلامعلی حدادعادل مترجم قرآن در پایان صحبت های خود با طرح این پرسش که چقدر ضرورت دارد شیوه تدوین شیخ عباس قمی حفظ شود؟ اظهار داشت: به اعتقاد من لازم است تا اندازه ای از تحولاتی که در حوزه ویراستاری و کتب آرایی که در یکصد سال اخیر به ادبیات ما وارد شده است، در مفاتیح الجنان نیز به کار بگیریم تا جائیکه اصالت و روح این اثر ارشمند حفظ شود. بنده برخی از دعاها و زیارت ها را به فارسی برگرداندم و فارسی نویسی کرده ام که می توانم به دعای ابوحمزه ثمالی اشاره کنم. در این کتاب یک مفهوم که در دعای ابوحمزه ثمالی وجود دارد را در یک صفحه آورده ام و به صفحه بعد رفتم که در حقیقت متناسب با ذائقه نسل امروز است. بنابراین فکر می کنم از این دست از کارها هم می توان برای مفاتیح الجنان انجام داد. به هر حال روزگار فرق کرده است و متنوع شده و به تبع آن سلیقه ها هم متفاوت شده است.

دعاهایی که در «مفاتیح الجنان» آمده با ذکر منبع است

حسین استادولی پژوهشگر علوم روایی در ادامه این نشست در سه بخش به مزایای «مفاتیح الجنان»، نقدهای واردشده به این کتاب و پاسخ به آنها و اصلاحاتی که در مفاتیح الجنان انجام داده است اشاره کرد و گفت: دسته بندی درست دعا و زیارات از ویژگی های مهم کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی بوده است. این دسته بندی های مناسب موجب می شود تا هر فردی هر موضوعی را که می خواهد می تواند به راحتی پیدا کند.

وی ادامه داد: یکی از نقدهایی که به این کتاب می کنند سندیت برخی از دعاها است که به اعتقاد من به توجه به شناختی که از پیشینه تحقیقاتی و پژوهشی ایشان دارم هر دعایی که در این کتاب آمده با ذکر منبع است و این مهم به خوبی مشخص است.

این پژوهشگرعلوم روایی با اشاره به جنبه تاریخ دانی شیخ عباس قمی گفت: محدث قمی یک مورخ بود که در علم تاریخ نیز سرآمد بود. به همین دلیل استفاده درستی از سفرنامه ها می کرد.

در پایان این نشست تخصصی پرسش و پاسخ برگزار شد و از کارشناسان به سئوالات حضّار پاسخ دادند.