بازگشت به ریشه‌ها؛ وداع با دکتر اکبر اعتماد در زادگاهش همدان
بازگشت به ریشه‌ها؛ وداع با دکتر اکبر اعتماد در زادگاهش همدان
دکتر اکبر اعتماد، چهره‌ای ماندگار در تاریخ علمی ایران، بنیان‌گذار برنامه انرژی هسته‌ای و مؤسس دانشگاه بوعلی سینا در همدان، چشم از جهان فروبست. او که یکی از چهره‌های ماندگار علم، صنعت و مدیریت ایران از دیار نخبه‌پرور همدان بود با بینش علمی و توان مدیریتی خود، نقش بی‌بدیلی در بنیان‌گذاری و توسعه آموزش عالی ایران نیز داشت.
در اوایل دهه 1390 مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور(همدان) افتخار میزبانی از دکتر اعتماد را یافت؛ فرصتی مغتنم که با حضور ایشان در همدان و در فضایی سرشار از شور فرهنگی همراه شد. این دیدار صرفاً یک بازگشت نمادین به زادگاه نبود، بلکه حرکتی هدفمند در راستای رسالت اصلی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بود: ثبت و حفظ سرمایه دانشی، تجارب مدیریتی و دانش ضمنی مفاخر علمی کشور برای نسل‌های آینده و برای بهره‌برداری اندیشه‌ورزان، سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران.
در همین راستا، مجموعه‌ای ارزشمند شامل بیش از ۳۰ جلسه مصاحبه تاریخ شفاهی با وی گردآوری شد که به کوشش مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب و همکاری انتشارات اختران، در قالب کتابی با عنوان «در پرتگاه حادثه» با تلاش دکتر محمد‌حسین یزدانی‌راد منتشر شد. این اثر نه‌تنها شرحی مستند از زندگی شخصی و حرفه‌ای دکتر اعتماد است، بلکه منبعی کم‌نظیر در بررسی تحولات علمی و سیاسی ایران به‌شمار می‌آید.
مراسم رونمایی از این کتاب در همدان و به میزبانی دانشگاه علوم پزشکی برگزار شد و با حضور پرشور استادان، دانشجویان، پژوهشگران و مدیران فرهنگی همراه بود. دکتر اعتماد در این آیین به پرسش‌های علاقه‌مندان پاسخ گفت و خاطراتی از دوران تأسیس سازمان انرژی اتمی و دانشگاه بوعلی سینا را بازگو کرد. جشن امضای کتاب نیز در پایان مراسم، به لحظه‌ای به‌یادماندنی برای حاضران تبدیل شد.
در کنار این اثر مکتوب، مستندی نیز بر پایه خاطرات دکتر اعتماد تولید شد با عنوانی گویا: «من اکبر اعتماد، اتم می‌شکنم»؛ تلاشی برای روایت تاریخ معاصر ایران از منظر یکی از مهم‌ترین چهره‌های آن.
دکتر اعتماد متولد 1309 در همدان بود. پس از طی تحصیلات عالی در رشته فیزیک و مهندسی در فرانسه، به کشور بازگشت و در جایگاه‌های کلیدی علمی و اجرایی فعالیت کرد. وی در سال ۱۳۵۳ به ریاست سازمان انرژی اتمی ایران منصوب شد و نقش محوری در طراحی، راه‌اندازی و توسعه مراکز تحقیقاتی و نیروگاه‌های هسته‌ای کشور ایفا نمود. در کنار این فعالیت‌ها، او با طراحی و تأسیس دانشگاه بوعلی سینا در زادگاه خود، گامی مهم در تمرکززدایی آموزشی و توسعه علمی مناطق غرب کشور برداشت. وی پس از انقلاب اسلامی، سال‌ها در خارج از کشور زندگی کرد، اما ارتباط فکری و فرهنگی‌اش با ایران همواره پابرجا ماند.
امروز که از حضور این فرزانه کم‌نظیر محرومیم، میراث علمی، مدیریتی و فرهنگی او باقی است؛ همچون چراغی روشن در مسیر توسعه و بالندگی ایران زمین. ثبت این خاطرات و تجربه‌ها در حافظه ملی، وظیفه‌ای است بنیادین که سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با جدیت دنبال کرده و خواهد کرد.
مصاحبه‌ها و اسناد و عکس‌های ارزشمند زنده‌یاد دکتر اکبر اعتماد هم‌اکنون از طریق آدرس سازمان اسناد و کتابخانه ایران به آدرس www.nlai.ir در دسترس علاقمندان، محققان و پژوهشگران است.
یاد و نام دکتر اکبر اعتماد گرامی باد.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران-مدیریت غرب کشور(همدان)