در مراسمی با عنوان بزرگداشت نام آوران کتابخانه ملی از استاد جکتاجی گیلان‌شناس و ادیب گیلانی با حضور استاندار و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی تجلیل شد.
همایش بزرگداشت نام آوران کتابخانه ملی با محوریت تجلیل از زحمات استاد محمدتقی پوراحمد جکتاجی روزنامه نگار، محقق، شاعر و داستان‌نویس گیلک عصر امروز با حضور هادی حق‌شناس استاندار گیلان و غلامرضا امیرخانی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در تالار مرکزی رشت برگزار شد.
استاد جکتاجی نقطه تلاقی گیلان و کتابخانه ملی است
غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در جریان نخستین سفر استانی خود در سال ۱۴۰۴، با حضور در استان گیلان، در آیین بزرگداشت استاد محمدحسن جکتاجی شرکت کرد.
امیرخانی در این مراسم که به‌عنوان هفتمین برنامه از سلسله بزرگداشت‌های چهره‌های ماندگار حوزه کتاب و کتابداری برگزار شد، اظهار کرد: باعث افتخار من است که در آخرین روز فروردین‌ماه و نخستین سفر استانی‌ام، در جمع مردم شریف، فرهنگ‌دوست و فرهیخته استان گیلان حضور دارم.
وی افزود: پیش از این شش بزرگداشت دیگر برای چهره‌های شاخص این حوزه برگزار شده که از جمله آن‌ها می‌توان به زنده‌یاد سیدعبدالله انوار، استاد مهدی محقق، استاد میرجلال‌الدین کزازی، استاد سیروس پرهام و جناب آقای کامران فانی اشاره کرد. خوشحالیم که این هفتمین برنامه برای نخستین‌بار خارج از تهران و در استان گیلان برگزار می‌شود.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ادامه سخنان خود با تحسین سخنرانی استاد جکتاجی، گفت: از صحبت‌های ایشان بسیار لذت بردم. اگرچه مقایسه‌ای که انجام شد اغراق‌آمیز بود، اما یادآور سخن زیبایی از رئیس نابینای کتابخانه ملی آرژانتین هستم که گفته بود: «بهشت جایی شبیه کتابخانه است». این جمله برای من تداعی‌کننده معنای عمیق کتابخانه است.
وی با اشاره به خدمات ارزشمند استاد جکتاجی در حوزه کتابداری و گیلان‌شناسی افزود: استاد جکتاجی نزدیک به ۳۰ سال در کتابخانه ملی خدمت کرده‌اند و یکی از آثار ماندگار ایشان، تألیف نخستین تاریخ جامع کتابخانه ملی ایران است که در سال ۱۳۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب منتشر شد. این اثر همچنان به‌عنوان یکی از منابع اصلی پژوهشگران در حوزه تاریخ کتاب و کتابخانه ملی ایران شناخته می‌شود.
امیرخانی در ادامه گفت: از منظر بنده، استاد جکتاجی را می‌توان نقطه اتصال دو جهان دانست؛ از یک‌سو کتابخانه ملی و از سوی دیگر گیلان. ایشان هم در حوزه کتابداری و هم در زمینه گیلان‌شناسی آثار ارزشمندی ارائه کرده‌اند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در پایان با ذکر بخشی از اشعار خاتم‌الشعرای ایران در توصیف زیبایی‌های طبیعی و فرهنگی گیلان، خاطرنشان کرد: اقلیم گیلان و مردم آن، سرشار از آرامش، فرهنگ و هنرند و این ویژگی‌ها را می‌توان در آثار بزرگان این خطه به‌روشنی مشاهده کرد. برای مردم شریف گیلان، استاد جکتاجی عزیز و همچنین استاندار فرهیخته استان، دکتر حق‌شناس، آرزوی موفقیت، سلامت و توفیق روزافزون دارم.
گیلان سرزمین آرامش، فرهنگ و فرهیختگی است
دکتر هادی حق‌شناس، استاندار گیلان، در آیین نکوداشت استاد «جکتاجی» که به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی و برای نخستین‌بار خارج از تهران برگزار شد، ضمن ابراز خرسندی از حضور در این مراسم، گفت: «برای من افتخاری است که در نخستین روز از آخرین ماه فروردین سال ۱۴۰۴ و طی اولین سفر استانی خود، در دیار فرهیختگان، گیلان عزیز، در جمع صمیمی اهالی فرهنگ و اندیشه حضور دارم.»
وی با اشاره به سلسله برنامه‌های بزرگداشت مفاخر فرهنگی کشور افزود: «این هفتمین بزرگداشت در این قالب است و خوشبختانه برای نخستین بار در استانی غیر از تهران برگزار می‌شود. پیش از این، بزرگداشت‌هایی برای چهره‌هایی چون زنده‌یاد سید عبدالله انوار، استاد مهدی محقق، استاد محدث، استاد سیروس پرهام و کامران فانی برگزار شده است.»
استاندار گیلان، استاد جکتاجی را «میراث‌دار فرهنگ مکتوب» و شخصیتی ملی دانست و خاطرنشان کرد: «از دید من، استاد جکتاجی ملتقای دو وجه ارزشمند است: هم پیشینه‌ای درخشان در حوزه کتابداری و خدمت در کتابخانه ملی دارد و هم شخصیتی مؤثر در عرصه گیلان‌شناسی است.»
وی با اشاره به تألیف استاد جکتاجی در دهه ۵۰ درباره تاریخ کتابخانه ملی، تصریح کرد: «اثر ایشان که در سال ۱۳۵۷ منتشر شده، همچنان یکی از منابع معتبر برای پژوهشگران تاریخ کتابخانه ملی ایران است.»
حق‌شناس افزود: «در کنار سابقه درخشان کتابداری، استاد جکتاجی با تألیفات، پژوهش‌ها و کنش‌های علمی خود در حوزه شناخت فرهنگ و جغرافیای گیلان نیز نقشی ارزشمند داشته‌اند؛ و این‌همه بر اهمیت تکریم ایشان می‌افزاید.»
وی گیلان را سرزمین آرامش، شعر، هنر و معنویت دانست و گفت: «در شعر خاتم‌الشعرا، آن هنگام که سپیدرود با گل و سبزه آذین می‌شود، گویی بهشتی از آسمان فرود آمده؛ گیلان چنین سرزمینی است. آرامشی که در این اقلیم و این مردم وجود دارد، در آثار هنرمندان و ادیبان آن نیز بازتاب یافته است.»
استاندار گیلان در پایان با تجلیل از خدمات فرهنگی استاد جکتاجی و با قدردانی از دکتر امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، گفت: «برگزاری این آیین در گیلان، ادای دین به یکی از سرمایه‌های علمی و فرهنگی ایران بود. برای استاد ارجمند آرزوی سلامتی و موفقیت دارم.»
سید هاشم موسوی: جکتاجی، نماینده شایسته فرهنگ گیلان است
سید هاشم موسوی، پژوهشگر و گیلان‌شناس، در آیین نکوداشت استاد محمدتقی پورجکتاجی با تأکید بر اهمیت این گردهمایی فرهنگی گفت: «برگزاری چنین مراسمی نشان می‌دهد که گیلان و شهر رشت صاحب فرهیختگانی دلسوز و دغدغه‌مند شده است؛ کسانی که ارزش پاسداشت سرمایه‌های علمی و فرهنگی خود را به‌درستی درک کرده‌اند.»
وی با اشاره به ضرورت ثبت و نام‌گذاری اماکن به نام مفاخر بومی افزود: «باید این فرصت را مغتنم بشماریم و از خود بپرسیم، اگر در کشورهای دیگر میدانی به نام "راسل" وجود دارد، چرا ما نتوانیم میدان‌هایی به نام "آرسن میناسیان"، "پورداوود" یا "جکتاجی" داشته باشیم؟»
موسوی در ادامه با تجلیل از آرسن میناسیان، نیکوکار نامدار مسیحی در رشت، تصریح کرد: «ما باید بیاموزیم چگونه از سرمایه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی گیلان نگهداری کنیم. بدون تردید، پویایی و سرزندگی امروزِ گیلان‌پژوهی، مدیون تلاش‌های استاد پورجکتاجی و چهره‌هایی نظیر اوست.»
این گیلان‌شناس با اشاره به سبک زندگی استاد جکتاجی گفت: «او مردی است که تمام عمر خود را در خدمت گیلان و فرهنگ آن سپری کرده و به‌درستی مصداق تعبیر زنده‌یاد محمدعلی فروغی است؛ کسی که وظیفه خود را در قبال زادبومش به‌تمامی انجام داده است.»
وی با لحنی صمیمی و قدردانانه افزود: «خوشحالیم که امروز می‌توانیم در حضور دوستان، خانواده و همشهریان استاد، با افتخار اعلام کنیم: استاد جکتاجی، شما چهره‌ای برجسته در عرصه گیلان‌شناسی و نماینده‌ای شایسته برای فرهنگ این سرزمین هستید؛ و بی‌تردید، باید به گیلان بابت داشتن شما تبریک گفت.»
موسوی با اشاره به نقش الهام‌بخش جکتاجی در پژوهش‌های فرهنگی بیان کرد: «برای هر فردی که به ما کنشگران حوزه فرهنگ مراجعه کرده، نخستین و آخرین نشانی ما، خانه و دفتر استاد جکتاجی بوده است. همان‌جا که نه‌تنها آغاز گیلان‌شناسی علمی و روش‌مند، بلکه نقطه اتکای آن است.»
او ادامه داد: «از استاد جکتاجی سپاسگزاریم که مردم‌شناسی را نه صرفاً به‌عنوان یک حوزه آکادمیک، بلکه به‌عنوان شیوه‌ای برای زیستن و درک جهان برگزیده‌اند. او دریافته که ایران، بدون تکیه بر مردم‌شناسی، قادر به شناخت ژرف خود نخواهد بود.»
این پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: «استاد جکتاجی به‌خوبی می‌داند که جغرافیای ایران، به دلیل تنوع بالای اقلیمی و فرهنگی، سرزمینی بی‌همتاست؛ و تنها با پژوهش‌های مردم‌شناختی می‌توان فرهنگ چنین کشوری را شناخت، بازشناسی و بازتولید کرد.»
هوشنگ عباسی: جکتاجی، شخصیتی هم‌سنگ یک مؤسسه فرهنگی است
هوشنگ عباسی، شاعر، پژوهشگر، روزنامه‌نگار و گیلان‌شناس، در آیین نکوداشت استاد محمدتقی پوراحمد جکتاجی با اشاره به سابقه دیرینه آشنایی خود با وی گفت:«دوستی من با استاد جکتاجی به بیش از نیم قرن می‌رسد. از سال ۱۳۵۸ همکاری نزدیکی با مجله "دامون" داشتم و پس از آن، همکاری ما در نشریه ماندگار "گیله‌وا" ادامه یافت.»
این پژوهشگر افزود: «جکتاجی را می‌توان همانند یک مؤسسه فرهنگی تصور کرد؛ چراکه از ساده‌ترین امور فنی کتاب، از جمله صحافی و چاپ، تا دیگر مراحل انتشار را شخصاً در دفتر کوچک خود انجام می‌داد و بخش عمده‌ای از فعالیت‌های انتشاراتی‌اش در همان مکان شکل می‌گرفت.»
عباسی با ستایش از دلبستگی عمیق استاد جکتاجی به سرزمین مادری‌اش تأکید کرد: «او به ما آموخت که چگونه گیلان را دوست بداریم. علاقه‌ای که جکتاجی به تاریخ، فرهنگ، جغرافیا، محیط‌زیست و اقلیم گیلان دارد، حد و مرزی نمی‌شناسد.»
وی ادامه داد: «جکتاجی با انرژی و شور وصف‌ناپذیری که داشت، این عشق را به ما جوانان آن روزگار منتقل کرد. "گیله‌وا" که از جمله دستاوردهای فرهنگی اوست، صرفاً یک مجله نیست، بلکه می‌توان آن را دانشنامه‌ای جامع در حوزه گیلان‌شناسی دانست.»
عباسی در پایان سخنان خود گفت: «هرکسی که دل در گرو گیلان دارد، می‌تواند مسائل و دغدغه‌های این سرزمین را در شماره‌های مختلف مجله گیله‌وا بیابد و دنبال کند.
جکتاجی: هرگز برای تکریم، کاری نکرده‌ام
در ادامه مراسم، استاد محمدتقی پوراحمد جکتاجی نیز پس از دریافت لوح تقدیر، طی سخنانی گفت: «در طول زندگی‌ام هیچ‌گاه کاری را با هدف تقدیر یا تجلیل انجام نداده‌ام. علاقه‌ام به حوزه کتاب و فرهنگ مرا به سوی فعالیت در کتابخانه ملی کشاند و به‌تدریج در زمینه‌های گوناگون چون کتابداری، کتاب‌شناسی، آموزش، مدیریت کتابخانه، نشر، کتابفروشی و روزنامه‌نگاری مشغول شدم.»
او ادامه داد: «این حوزه برای من صرفاً یک علاقه نبود، بلکه دریایی بود که در آن غرق شدم. هنوز هم با کتاب زندگی می‌کنم و اگرچه کتاب سرگرمی من است، اما نباید از تأثیر شگرف تولید یک اثر خوب غافل ماند.»
زندگی‌نامه‌ای کوتاه از یک چهره ماندگار
گفتنی است استاد محمدتقی پوراحمد جکتاجی با نام ادبی «م. پ. جکتاجی» متولد سال ۱۳۲۶ در رشت است و آثار و فعالیت‌های گسترده او در حوزه گیلان‌شناسی، کتابداری، نشر و مطبوعات، نام او را به‌عنوان یکی از چهره‌های اثرگذار فرهنگی کشور به ثبت رسانده است.