این گروه در حوزه كتابداری و اطلاع رسانی (علم اطلاعات و دانش شناسی) فعالیت می كند و عناصری را تشكیل می دهد كه با كتاب، كتابداری ، اطلاع رسانی و علم اطلاعات سر و كار دارد.

گروه پژوهش های توسعه ای كتابداری و اطلاع رسانی از یك سو، با انجام و نظارت بر پژوهش های كاربردی و توسعه ای در رشته مورد نظر در سطح سارمانی و از سوی دیگر با راهنمایی و مشاوره تخصصی به ذینفعان و انجام پژوهش های بنیادی، بار پژوهشی در سطح حرفه را برعهده دارد.

 این گروه دارای 7 پست هیات علمی، یك كارشناس مسئول و 4 كارشناس امور پژوهشی است.

وظایف پژوهشی گروه

حیطه های پژوهشی گروه پژوهش های توسعه ای كتابداری و اطلاع رسانی مطابق با اساسنامه و بر اساس شرح وظایف و پست های سازمانی مندرج در تشكیلات سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران، شامل سه محور عمده به شرح زیر است:

• حيطه پژوهشی سازماندهی دانش

• حيطه پژوهشی اطلاع رسانی

• حيطه پژوهشی نسخه شناسی

حیطه پژوهشی سازماندهی دانش محورهای زیر را در بر می گیرد:

• پژوهش در باب مسائل مربوط به ذخیره و بازیابی اطلاعات از فهرست نویسی، نمایه سازی و رده بندی گرفته تا بكارگیری فناوری های لازم جهت توسعه خدمات و راهكارهای بهبود آن و نظارت بر انجام پژوهش های مرتبط در این زمینه.

• مطالعه، تدوین و تعیین شاخص ها و استاندارهای لازم در حوزه های مختلف علم اطلاعات و دانش شناسی اعم از شاخص ها و استانداردهای فنی و فناورانه، اطلاع رسانی، اخلاقی و مدیریتی

• برخی مصادیق پژوهشی حیطه پژوهشی سازماندهی دانش

• برخی مصادیق پژوهشی این حیطه به طور مثال شامل موارد زیر است:

• مطالعه و پژوهش در قواعد و اصول علم اطلاعات، اطلاع رسانی و دانش شناسی

• نظارت بر طراحی، تدوین، توسعه و گسترش انواع رده بندی های مورد نیاز این رشته از قبیل رده بندی ادبیات فارسی PIR، رده بندی اسلام BP، رده بندی تاریخ ایران، زبان های فارسی و مانند آن ها.

• مطالعه تطبیقی نرم افزارهای كتابخانه ای اعم از نرم افزار جامع یا نرم افزارهای دیجیتالی به منظور كشف نقاط ضعف احتمالی و ارائه راهكارهای بهینه سازی برای بكارگیری آن ها در كتابخانه ملی .

•  تحقیق، مطالعه و تدوین استانداردها و خط مشی های ضروری برای كتابداری، اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات.

• پژوهش در استانداردهای ایجاد، مدیریت، و عرضه محتوا (اعم از محتوای چاپی، الكترونیكی و مانند آن ها) و بومی سازی آن ها با توجه به نیازهای كتابخانه ملی

• تدوین واژگان تخصصی با عنایت به ویژگی های زبان فارسی و یا مشاوره علمی به سایر نهاد ها و موسسات ذیربط در تدوین واژه نامه ها، اصطلاحنامه ها، یا انتولوژی ها در حوزه تخصصی

حیطه پژوهشی اطلاع رسانی شامل محورهای زیر است:

• پژوهش و نظارت بر پژوهش هایی در زمینه راهكارهای بهبود خدمات اطلاع رسانی از منابع - اعم از منابع كتابی، غیركتابی، نشریات، منابع دیجیتال، وب سایت ها و پایگاه های اطلاعاتی

• طراحی و توسعه خدمات اطلاع رسانی به گروه های خاص

• شناسایی و درك نیازهای اطلاعاتی كاربران

• ارتقا رضایت كاربران

• راهبردهای توسعه روابط بین كتابخانه ای

• راهكارهای ارتقا دانش تخصصی و گسترش كیفی عملكرد كاركنان به منظور ارتقای رضایت كاربران راهكارهای عملی ارتقای بهره وری نیروی انسانی.

برخی مصادیق كوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت این حیطه به طور مثال شامل موارد زیر است:

• پژوهش، طراحی، تدوین و نظارت بر توسعه پایگاه های اطلاعاتی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی به منظور تسهیل امر خدمات اطلاعاتی

• پژوهش، مطالعه و طراحی كتابخانه، آرشیو و مجموعه های دیجیتالی و همكاری با اداره كل فناوری و منابع دیجیتال در پیاده سازی و توسعه آن به منظور ارتقای سطح اطلاع رسانی سازمان اسناد و كتابخانه ملی

• تهیه و تدوین محتواهای آموزشی مورد نیاز كاركنان در حوزه تخصصی ذیربط در بستر توسعه فن آوری اطلاعات

• پژوهش، طراحی و تدوین محتوای وب سایت پژوهشی سازمان در راستای اهداف دولت الكترونیك و نظارت بر حسن انجام آن

• بررسی پیش نیازها و تدوین درسنامه های (شرح درس) آموزشی بر اساس استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی برای كاركنان سازمان اسناد و كتابخانه ملی

• تدوین و انتشار فصلنامه مطالعات ملی كتابداری و سازماندهی دانش و سایر نشریات پژوهشی ذیربط و همكاری و مشاوره علمی در تدوین و انتشار نشریات تخصصی كتابداری و اطلاع رسانی و مباحث وابسته در سطح كشور به منظور ترویج و توسعه علمی حیطه تخصصی

• طراحی و تدوین نظام نامه ها و دستورالعمل های پژوهشی سازمان

• مطالعه و امكان سنجی استفاده از سیستم های مختلف مدیریت كیفیت جهت سنجش دوره ای خدمات اطلاع رسانی به منظور ارتقاء آن در بخش های مختلف سازمان اسناد و كتابخانه ملی (اعم از محمل های سنتی، برخط و مبتنی بر وب)

حیطه پژوهشی نسخه شناسی شامل محورهای زیر است:

• پژوهش و نظارت بر پژوهش در زمینه های شیوه های تصحیح متون دسته بندی علمی نسخه ها در حوزه های مختلف دانش

• مطالعه مربوط به ابزار و وسایل كتابت (تذهیب، ...)

• بررسی نسخ از لحاظ شكل مادی

• راهكارهای آفت زدایی و پیشگیری با استفاده از فناوری های نوین در دنیا

• بررسی راهكارهای مناسب برای دیجیتالی كردن نسخه های خطی و شیوه های ارائه خدمات 

• تعیین اولویت های پژوهشی به منظور برنامه ریزی علمی در راستای اهداف استراتژیك سازمان

• تدوین راهبردهای لازم برای انجام پژوهش های سازمان و نظارت بر آن ها پیشنهاد طرح های پژوهشی در زمینه های مرتبط در راستای وظایف گروه و اهداف سازمان

• همكاری و مشاوره علمی در برگزاری همایش های علمی در حوزه تخصصی ذیربط

• هدایت و راهبری پایان نامه های تحصیلی در مقاطع كارشناسی ارشد و دكتری در موضوعات مربوط به حوزه تخصصی ذیربط

• شركت در مجامع علمی و بین المللی مانند ایفلا، فید و مانند آن و ارائه گزارش جامع به مسئولان

• تالیف و ترجمه آثار ارزشمند علمی در حیطه های پژوهشی پیشگفته و نشر و انعكاس آن ها در قالب و محمل های مختلف چاپی و الكترونیكی

اولویت های پژوهشی موضوع های مربوط عبارتند از:

اطلاع رسانی

• راهكارهای بهبود خدمات اطلاع رسانی منابع، اعم از منابع كتابی، غیركتابی، نشریات، منابع دیجیتال، وب سایت ها و پایگاه های اطلاعاتی

•  طراحی و توسعه خدمات اطلاع رسانی به گروه های خاص

اطلاع شناسی

•  مباحث بنیادی و نظری علم اطلاعات و دانش شناسی

سازماندهی دانش

• ذخیره و بازیابی اطلاعات از فهرست نویسی، نمایه سازی و رده بندی گرفته تا بهره گیری از فناوری های اطلاعاتی جهت توسعه خدمات

• شناسایی و كاربرد الگوهای مفهومی و معنایی در سازماندهی دانش (از قبیل اف آر بی آر و غیره

نسخه شناسی (نسخه های خطی و نادر)

•  شیوه های تصحیح متون

• دسته بندی علمی نسخه ها در حوزه های مختلف دانش مطالعات مربوط به ابزار و وسایل كتابت (تذهیب، ..)

• بررسی نسخ از لحاظ شكل مادی، شیوه های ارائه خدمات.

استاندارد و استانداردسازی

•  تعیین شاخص ها، دستورنامه ها و استاندارهای لازم در حوزه های مختلف علم اطلاعات و دانش شناسی اعم از شاخص ها و استانداردهای فنی و فناورانه، اطلاع رسانی، اخلاقی و مدیریتی.

•  استاندارد های كتابخانه و آرشیوهای دیجیتالی، استانداردهای حفظ و نگهداری، مستندسازی ها و مانند آن ها

ارتقاء كیفی عملكرد و ارزیابی خدمات

•  راهبردهای توسعه روابط بین كتابخانه ای

•  راهكارهای ارتقای دانش تخصصی و گسترش كیفی عملكرد كاركنان و ارتقای بهره وری نیروی انسانی

• شناسایی و درك نیازهای اطلاعاتی كاربران و راهكارهای ارتقای رضایت كاربران با استفاده از فناوری روز

حفاظت و نگهداری منابع اعم از منابع چاپی، الكترونیكی و دیجیتالی

• راهكارهای آفت زدایی و پیشگیری با استفاده از فناوری های نوین در دنیا

• بررسی راهكارهای مناسب برای دیجیتالی كردن نسخه های خطی و شیوه های ارائه خدمات

فراهم آوری و مجموعه سازی

• راهكارها و سیاست گزاری های مجموعه های چاپی و دیجیتالی و آرشیوهای دیجیتالی