این ساختمان بـه گونه ای طراحی و ساخته شده كـه عـلاوه بـر مدیریت، واحدهای پشتیبانی، و پاركینگ، هشت مـركـز مهم و تخصصـی كتابداری و مجمـوعـه هـای كتاب های مرجع و غیـر مرجع چاپی، نسخـه هـای خطـی و كتاب های نادر، منابع غیركتابی را در خود جا بدهد و قابلیت آن را داشته باشد كه بتواند با تغییراتی كه در حوزه فناوری، به خصوص فناوری اطلاعات، روی می دهد هماهنگ شود.

همچنین ساختمان جدید ایـن امـكان را فراهم می آورد كه مراكز تخصصی كتابداری بتوانند با هم در ارتباط مستقیم و تعاملی باشند. ساختمان جدید كتابخانه ملی حدود 97000 مترمربع بنا دارد و هشت واحد در آن پیش‌بینی شده است.

این ساختمان در شرایط عادی 4 میلیون جلد و در صورت استفاده از قفسه ‌بندی فشرده تا 7 میلیون جلد كتاب و نشریه ادواری را در خود جای می‌دهد.

فضاهای لازم برای فعالیت كتابخانه ملی دسته بندی شده‌اند و هشت واحد در برنامه كالبدی طرح شكل گرفته است. این واحدها تقسیم‌ بندی فضایی كتابخانه به شمار می‌روند كه بر مبنای نوع فعالیت در یک گروه آمده‌اند و باید از لحاظ ساختمانی به یكدیگر مرتبط شوند :

واحد 1، برای فعالیت های همگانی با 7410 متر مربع زیربنا.
واحد 2، كتابخانه پژوهشی با 16000 مترمربع زیربنا.
واحد 3، خدمات پشتیبانی اجرایی با 4560 مترمربع زیربنا.
واحد 4، مدیریت خدمات ماشینی اداری و تسهیلات خاص كارمندان با 7960 مترمربع زیربنا.
واحد 5، خدمات نگهداری، با 7130 مترمربع زیربنا.
واحد 6، مخزنهای بسته، با 20000 مترمربع زیربنا.
واحد 7، مركز تحقیقات اسلام‌شناسی – ایران شناسی، برای 1150 استفاده كننده با 2080 مترمربع زیربنا.
واحد 8، تسهیلات پاركینگ با 7000 مترمربع زیربنا.

جمع زیربنای واحدها با احتساب ضریب 25%  برای آمد و شد افقی و عمودی 90000 مترمربع است. در ساختمان جدید كتابخانه ملی پنج تالارمطالعه تخصصی وجود دارد:

تالار مطالعه منابع علوم و فنون، تالار مطالعه منابع و مراجع، تالار مطالعه منابع علوم اجتماعی و هنر، تالار مطالعه منابع علوم انسانی، تالار مطالعه نسخه‌های خطی، تالار مطالعه ایرانشناسی و اسلام شناسی، تالار مطالعه نشریات، تالار مطالعه غیر كتابی

‌گنجایش این تالارها بالغ بر 1500 نفر است.

براساس خواص ذاتی و ماندگار طرح و دیگر شرایط پیرامونی و معیارهای طراحی اندام بنا به صورت گسترده، فشرده و با تركیبی از نظم و آزادی در نور و هوای این سرزمین شكل می‌گیرد و عناصر آن جای خود را در این اندام می‌یابند.

فضاهایی كه مورد مراجعه مردم است به طور طبیعی در طبقه همتراز میدان و یک طبقه زیر و یک طبقه روی آن قرار می‌گیرند و چون شاخه‌های درخت یا درختانی در زیر نور در هم بافته می‌شوند. نور افق از روزنه های حاشیه فضاها و نور خط الراسی از نورگیرهای سقفی و نور پیشانی از پنجره‌های اسپری همه این فضاها را غرق در نور می‌كند. جستجوی نور، سقف بعضی از فضاهای داخلی را كه در جوار فضاهای پیرامونی با سقف كوتاه قرار دارند تا ارتفاع سه طبقه می‌رساند كه یادآور تالارهای مرتفع معماری گذشته در تركیب با شاه ‌نشین‌های اطراف آن است.

مخازن همجوار تالارهای مطالعه كه به روشنایی نیاز ندارند به طرف جبهه غرب كه پنجره‌های گسترده را برنمی‌تابد كشیده می‌شوند. مخازن بسته مركزی، سنگین ‌ترین فضاهای طرح، زیر این فضاها قرار می‌گیرند و مركز قفل بنا را پایین می‌آورند و برای احتراز از نور و سیلات احتمالی از حاشیه بنا دور می‌شوند.

سبک ‌ترین عنصر طرح یعنی دفاتر ریاست و دفاتر خدمات اداری تا بالاترین تراز ساختمان صعود می‌كنند و بر فراز این دفاتر فضای محصور آنتن ها و بشقاب های مخابراتی قرار می‌گیرند.

مشخصات فیزیكی ساختمان:

این مجموعه در زمینی به مساحت 7500 متر مربع احداث شده است و دارای 36000 متر مربع زیر بنا در 17 طبقه می باشد. اسكلت ساختمان انعطاف پذیر بوده و درمقابل لرزش های ناگهانی و زلزله، مقاوم می باشد. تمام مراحل ساخت و نصب ساختمان زیر نظر كارشناسان و مهندسان مشاور صورت گرفته و آزمایش های لازم در موسسات معتبر و دانشگاه های ذیربط، در مراحل مختلف صورت گرفته است.

معماری ساختمان:

در طراحی ساختمان، از الگوهای معماری قبل و بعد از اسلام استفاده شده است. ساختمان برروی یك كرسی بتنی گسترده مستطیل شكل بنا شده و بتدریج در طبقات فوقانی آن از سطوح طبقات كاسته می شود و سازه زیگورات مانندی را تشكیل می دهد. وجود قوس ها و نقوش اسلیمی در نما، ازجمله تمهیدات طرح برای الهام پذیری از معماری دوره اسلامی می باشد.

بر اساس نیازهای كاربران، ساختمان دارای سه عملكرد كلی به شرح زیر بوده و هر یک از آنها دارای شرایط و ویژگی های خاص ساختمان و تاسیسات منحصر به فرد خود می باشد.

الف – فضاهای حفظ و نگهداری اسناد
ب – فضاهای عمومی و اطلاع رسانی
ج – فضاهای اختصاصی

ساختمان کتابخانه 

تهران، بزرگراه شهید حقانی، بعد از ایستگاه مترو حقانی، خروجی كتابخانه ملی، بلوار کتابخانه ملی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی.

 ساختمان آرشیو 

تهران، بزرگراه شهید حقانی به طرف شرق، جنب ورزشگاه شهید كشوری، انتهای خیابان شهید حصاری جنوبی.

تلفن تماس: 22250403 
شماره فكس: 22903289 
پست الكترونیك: research-room@nlai.ir

دسترسی به ساختمان های سازمان از طریق مترو
نزدیكترین ایستگاه مترو به ساختمان های سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران ایستگاه مترو شهید حقانی واقع در بزرگراه شهید حقانی می باشد.

جهت رفاه حال مراجعین محترم، دسترسی به ساختمان کتابخانه  از طریق سرویس های رفت و برگشت از ایستگاه مترو آماده می باشند.