نمایشگاه اسناد آیت الله شهید بهشتی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی افتتاح شد

از اسناد مرتبط با شهید آیت‌الله بهشتی با نام آن 53 سال به روایت اسناد، با حضور سیدعلیرضا بهشتی فرزند شهید بهشتی و جمعی از اهالی فرهنگ و چهره‌های سیاسی رونمایی شد.
به گزارش روابط عمومي سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران، از اسناد مرتبط با شهید آیت‌الله بهشتی با نام آن 53 سال به روایت اسناد رونمایی شد.
حجت الاسلام نوراللهیان در این مراسم با اشاره به آغاز سی و هشتمین سال پیروزی انقلاب گفت: در طلیعه سی و هشتمین سال پیروزی انقلاب هستیم و این در شرایطی است که عمده ارکان انقلاب را دیگر در بین خود نداریم. مخصوصاً دراین روزها که مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و آیت‌الله موسوی اردبیلی نیز چندی پیش از میان ما رفتند. می‌توان گفت عمده پایه‌گذاران موسسان و هدایتگران این حرکت قرن بیستم که در جهان نیز تاثیرگذار بوده؛ دیگر در قید حیات نیستند. امروز هم یاد بزرگمردی را گرامی می‌داریم که تاریخ ایران و انقلاب و بلکه تاریخ حوزه‌های علمیه او و بزرگی‌هایش را فراموش نمی‌کنند.
نوراللهیان افزود: شهید بهشتی در کنار درایت، علم، کمال و حتی آموزش‌ زبان‌های گوناگون هیچگاه از تهذیب نفس که از آیت‌الله العظمی بروجردی، سیدمحمد محقق داماد و علامه طباطبایی آموخته بود؛ غافل نشد. به جرات می‌توان گفت او در هر زمینه‌ای که پا می‌گذاشت تمام تلاش خود را برای انجام بهترین‌ها به کار می‌گرفت. او با آیت‌الله اردبیلی، امام موسی‌صدر و دیگر بزرگان همراه بود و کارهای بزرگی مثل همراهی با حسینیه ارشاد، برگزاری نشست‌های گفتمانی و آموزش جوانان را انجام داد.
مشاور ارشد رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران همچنین تاکید کرد: شهید بهشتی حتی برای ایرانیان و مسلمانان اروپایی و به ویژه هامبورگ نیز چهره قابل احترام بود. صدراعظم آلمان که خود نگاهی فیلسوفانه داشت؛ در گفتگویی با تلویزیون آلمان اذعان می‌کند که باید صحبت‌ها و اندیشه‌های مسلمانان نیز که در مراکزی مانند مرکز اسلامی هامبورگ هستند بهتر و بیشتر شنیده شود. همه اینها تاثیر مستقیم شهید بهشتی است که فلسفه اسلام و مبانی حرکت اجتماعی ما را به جهان منتقل کرد.
او سپس با اشاره به برخی فعالیت‌های شهید بهشتی اظهارداشت: شهید بهشتی در شکل‌گیری انقلاب و مستحکم شدن آن نقش بزرگی داشت. تدوین قانون اساسی، عضویت در شورای انقلاب، تاسیس جامعیت روحانیت مبارز و سایر نهادهای فکری و اندیشه‌ای به همراه فعالیت‌هایش برای حزب جمهوری اسلامی از اقدامات ارزشمند او هستند. او در تمام این مسیر نامهربانی‌ها، جفاها و ناملایمتی‌ها را با روح بلند خود تحمل کرد وذره‌ای عصبانیت یا انحراف از مسیر از او ندیدیم.
نوراللهیان ادامه داد: امروز در شرایطی به سر می‌بریم که کشورهای پیرامون ما و اوضاع جهان و حتی در برخی اندیشه‌های فکری در داخل خودشیفتگی و خودکامگی دیده می‌شود. ما دراین فضا به شدت جای خالی شخصیتی همچون شهید بهشتی را احساس می‌کنیم. متاسفانه ایران نه تنها پر از بهشتی نبود بلکه دیگر حتی یک شخصیت مثل او به جامعه اضافه نشد. امیدواریم در شرایط خطرناک جهان با اتکا به شخصیت‌هایی همچون او به سلامت از این گردنه‌های خطرناک عبور کنیم.
وي با اشاره به نمایشگاه اسناد مرتبط با شهید بهشتی نیز گفت: باید حالا که شهید بهشتی را درمیان خود نداریم نوشته‌ها، آثار و اسناد مرتبط با او را حفظ و نگهداری کنیم و در اختیار جامعه نیز قرار دهیم. مطمئناً بهترین مکان برای نگهداری اسناد مهم نیز کتابخانه ملی کشور است که امیدواریم دیگر عزیزان و دست‌اندرکاران انقلاب که می‌خواهند اسنادشان را در اختیار تاریخ قرار دهند آنها را به کتابخانه ملی و سازمان اسناد منتقل کنند.

شهرام یوسفی‌فر، معاون اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز روز افتتاح نمایشگاه اسناد مرتبط با شهید بهشتی را روز مهمی برای آرشیو ملی ایران خواند و تاکید کرد: از پنج، شش سال پیش با همراهی خوب فرزند گرامی شهید بهشتی؛ برای گردآوری و جمع‌آوری اسناد همراه شدیم. براساس تفاهم‌نامه‌ای که سال گذشته و به همت آقای صالحی‌امیری نوشته شد، بنیاد حفظ آثار و نشر اندیشه‌های شهید بهشتی در جمع‌آوری این اسناد به آرشیو ملی کمک کرد. اسناد حال حاضر نیز امانت به سازمان محسوب می‌شود و تعهد دادیم به خوبی از آنها حفظ و نگهداری کنیم.

یوسفی‌فر اضافه کرد: خوشبختانه بحث عملیاتی کار به سرعت پیش رفت چراکه اسنادی که از طریق بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های شهید بهشتی به دست ما می‌رسید به خوبی دسته‌بندی و طبقه‌بندی شده بود. اولین محموله این اسناد که شامل صد کارتن سازمانی بود سال 94به آرشیو ملی ارسال شد و به سرعت اقدامات لازم برای حفظ سلامت، غبارروبی و نگهداری آنها صورت گرفت. در مردادماه سال 95 نیز 126 کارتن سازمانی دیگر به این اسناد اضافه شد و ما نهایتاً یک مخزن ویژه به اسناد شهید بهشتی اختصاص دادیم. این مخزن در آرشیو مختص به مقام‌های نظام جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
معاون اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره محتوای این اسناد و موضوعات آنها نیز یادآور شد: گستره موضوعی اسناد مرتبط با شهید بهشتی بسیار وسیع است. احکام کارگزینی، نامه‌های ایشان به اشخاص و مقامات و بالعکس، سندهای مرتبط با فعالیت‌های احزاب مخصوصاً حزب جمهوری اسلامی، خاطرات، طرح‌ها و ایده‌هایی که برای تاسیس و پایه‌گذاری نهادها و موسسات بعد از انقلاب داشته‌اند، مصوبات جلسات شورای انقلاب، اسناد انجمن و اتحادیه‌های دانشجویی خارج از کشور و هرگونه اطلاعیه و اعلامیه‌ای که به نحوی در نوشتن آن دخیل بودند در کنار مصاحبه‌ها جزوات و بولتن‌ها در مخزن مخصوص شهید بهشتی نگهداری می‌شود. همچنین شماری گزارش مرتبط با اسناد موتلفه یا سایر نهادهای سیاسی - اجتماعی نیز جزو این اسناد وجود دارد.
یوسفی‌فر افزود: تاکنون از هیچکدام از مقام‌های جمهوری اسلامی چنین مجموعه اسنادی کاملی را تحویل نگرفتیم و این می‌تواند انگیزه‌ای باشد تا سایر شخصیت‌های تراز اول مملکت به انتقال اسناد مرتبط با خود به آرشیو ملی فکر کند.
وي ادامه داد: آقای علیرضا بهشتی با زحمت و تلاش این اسناد را جمع‌آوری کردند و آنها را تنها با رویکرد میراثی برای آیندگان در اختیار آرشیو ملی قرار دادند. نمایشگاه در واقع مجموعه‌ای است از اسنادی که به صورت مشترک توسط سازمان اسناد و نهاد حفظ اندیشه‌های شهید بهشتی انتخاب شده و این اسناد در قالب کتاب نیز منتشر خواهند شد. همچنین همایشی با اتکا به اسناد خوانده نشده شهید بهشتی نیز در دستور کار است که مدیریت خود آقای علیرضا بهشتی را می‌طلبد.

یوسفی‌فر سپس درباره اهمیت انتقال اسناد شخصیت‌های تراز اول مملکت به آرشیو ملی گفت: سازوکار مشخصی وجود نداشت که مسئولان ایران اسناد خود را در اختیار آرشیو ملی قرار دهند به همین دلیل مخزن مخصوص با نام شخصیت‌های جمهوری اسلامی طراحی کردیم و با نامه‌نگاری با نهاد و ارگان‌ها از آنها برای ارسال 16، 17 نوع مدرک که جنبه آرشیوی دارند دعوت کردیم. اولین مجموعه بسیار مهم نیز که متعلق به معاون اول ریاست جمهوری آقای اسحاق جهانگیری است به زودی رونمایی می‌شود.
او افزود: همچنین مجموعه مهم دیگری شامل 5 میلیون برگ سند از بخش‌های نظامی و نیروهای مسلح که دوره دفاع مقدس را نیز شامل می‌شود به زودی رونمایی می‌شود. علاوه بر اینها انتقال اسناد فرهنگی پیش از انقلاب و نظام جمهوری اسلامی با دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آقای صالحی‌امیری نیز امروز کلید می‌خورد.

آیت‌الله بهشتی سردار سازندگی اندیشه و تفکر جمهوری اسلامی است

حجت‌الاسلام حجتی کرمانی نیز در این مراسم، خاطره‌ای از نگاه شهید آیت‌الله بهشتی درباره عبا مطرح و بیان کرد: آیت‌الله بهشتی در مراسم هایی که در آلمان شرکت می‌کردند عبا نمی‌پوشیدند و به همین دلیل عده‌ای بهانه کرده و می‌گفتند او تحت تاثیر کشیش‌های مسیحی و به تقلید از آنها عبا نمی‌پوشد ولی درواقع شهید بهشتی معتقد بود که عبا در لباس سنتی روحانیون ایران جایی ندارد.

وی افزود: یک‌بار هم در مجلس خبرگان قانون اساسی که اصولا شاگرد پرحرفی بودم؛ می‌خواستم مجدد صحبت کنم ولی هنگام برخاستن عبایم افتاد و دنبال آن می‌گشتم، آقای بهشتی که رئیس مجلس بود آنجا هم گفت که با عبایت کاری نداریم و صحبت کن و من هم بدون عبا سخنرانی کردم. از هم‌لباسان خود هم می‌پرسم که واقعا این عبا چه استفاده‌ای دارد؟

حجتی کرمانی سپس شعری از هوشنگ ابتهاج خواند و تاکید کرد که با نگاهی کنایه‌ای این شعر امروز می‌تواند به شهید بهشتی اشاره داشته باشد. یعنی ما همچنان دست به دامان شهید بهشتی هستیم و دردی‌کشانی هستیم که ساقی خود را از دست داده‌ایم ولی دست از دامن او نکشیده‌ایم.

او همچنین خاطراتی از کلاس‌های درس شهید آیت‌الله بهشتی و اینکه آیت‌الله مصباح یزدی به نوعی شاگرد اول آن کلاس‌ها بوده و همین‌طور همراهی شهید بهشتی با مرحوم بازرگان و سحابی در مراسم عرض تسلیت رحلت آیت‌الله بروجردی را مطرح کرد.

حجتی کرمانی درباره نقش آیت‌الله بهشتی در معماری جمهوری اسلامی یادآور شد: برخی درباره گفته‌ها نسبت به نقش شهید بهشتی در انقلاب ایراد می‌گیرند که او در آلمان بوده و به زندان نرفته و شکنجه نشده است. واقعیت این است که ما در انقلاب اسلامی دو مرحله مهم داشتیم، اول مرحله ویرانگری رژیم شاه و دوم سازندگی و معماری نظام جمهوری اسلامی. شهید بهشتی به حق یکی از معماران و نهادسازان جمهوری اسلامی بودند و هستند. اگر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی سردار سازندگی پس از جنگ است، آیت‌الله بهشتی هم سردار سازندگی اندیشه و تفکر جمهوری اسلامی است. هرچند ما خود را از ظلم نجات دادیم ولی امروز به نوعی دچار ظلم مضاعف شده‌ایم.

این چهره سیاسی ادامه داد: حتی شخصیت آقای هاشمی را هم تحریف کردند. اینکه برخی بگویند فقط ما در جریان انقلاب حضور داشتیم اشتباه است. در پیروزی انقلاب اسلامی عوامل داخلی و خارجی متعددی مثل ضعف، وادادگی و بیماری شاه، ازهم‌گسیختگی سیاست آمریکا و رهبری انسجام‌بخش امام خمینی تاثیر داشت.

برای اعتباربخشی به تاریخ شفاهی باید از اسناد استفاده کنیم

سیدعلیرضا بهشتی فرزند شهید آیت‌الله دکتر بهشتی در مراسم افتتاح نمایشگاه اسناد مرتبط با شهید بهشتی با نام آن 53 سال به روایت اسناد؛ ضمن تشکر از سازمان اسناد و کتابخانه ملی برای حفظ و نگهداری اسناد شهید بهشتی تاکید کرد: امیدوارم پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی که می‌توانند پیرامون این اسناد شکل بگیرند و اتفاقا باید هم انجام شوند؛ مغفول نماند و به ثمر برسد.

بهشتی سپس با اشاره به لزوم توجه به تاریخ‌نگاری در کشور گفت: متاسفانه به‌رغم داشتن تاریخ بیش از 2000 ساله هنوز در تاریخ‌نویسی دچار ضعف‌های اساسی هستیم. به سهم خودم یکی از دلایل این ضعف را تکیه بیش از حد مخصوصا در تاریخ حوزه انقلاب و نهضت اسلامی به بحث تاریخ شفاهی می‌دانم. تاریخ شفاهی می‌تواند منبع مفید و قابل استفاده‌ای برای تاریخ نگار باشد. اما باید در جای خود به آن نگاه کنیم و اعتباری در حد خودش برایش قائل شویم.

او افزود: البته در دهه فجر مستندها و فیلم‌هایی که درباره انقلاب پخش می‌شود یا برای حل معما هستند یا برای به وجود آوردن معما. ولی متاسفانه بیشتر تکیه ما بر تاریخ شفاهی است درحالیکه در تاریخ‌نگاری تاریخ شفاهی از نازل‌ترین اعتبار برخوردار است. در واقع تاریخ شفاهی روایت شخصی و منحصر به فرد پیدا می‌کند که می‌تواند با تفسیر به رأی و نقد همراه شود.

فرزند شهید بهشتی تاکید کرد: برای اعتباربخشی به تاریخ شفاهی باید از اسناد استفاده کنیم تا تصویر کامل‌تری از آنچه که واقعا اتفاق افتاده به خواننده ارائه کنیم پس وجود انواع سند برای تاریخ نگاری ضرورت دارد. یکی از دلایلی هم که برای انتقال این اسناد به آرشیو ملی همکاری داشتم همین مساله است که این سندها در اختیار محققان و پژوهشگران قرار بگیرد تا اندیشه‌ها و تفکرات شهید بهشتی بدون تاثیرپذیری از تصاویری که له یا علیه او منتشر شده؛ محقق شود.

علیرضا بهشتی در پایان تاکید کرد: داشتن یک سند می‌تواند گران‌قیمت باشد یا اعتباری به نهاو موسسه بدهد ولی اصلا افتخاری ندارد. نباید سندها تنها در اختیار خود نگه داریم و در دسترس جامعه و محققان قرار ندهیم. بیش از خود اسناد پژوهش‌ها و تحلیل‌هایی است که از آنها استخراج می‌شود به عبارت دیگر هر سند و اسنادی متعلق به همه مردم است و باید از پستو خارج شود.

عباس حری (بنیانگذار موسسه ملی زبان) نیز در این مراسم خاطراتی از زمان همکاری در تدریس زبان با آیت‌الله شهید بهشتی و تدوین کتاب‌های انگلیسی ساده برای کودکان و نوجوانان سخن گفت.

به گفته حری؛ در آن زمان کتاب‌های انگلیسی صادق که بنا به دغدغه شهید بهشتی در قبال انتقال فرهنگ غربی در تدریس زبان بود؛ تدوین شد.

بنیانگذار موسسه ملی زبان در بخشی از سخنان خود به واکنش شهید بهشتی نسبت به کودتای 28 مرداد نیز اشاره کرد و گفت : شهید بهشتی 28 مرداد آشفتگی و نگرانی خاصی داشت. همه اینها نشان می‌دهد که او از همان جوانی نسبت به امور اجتماعی و سیاسی جامعه خود بی‌تفاوت نبوده است.