همایش مجازی نقش مراکز علمی و فرهنگی در تقریب مذاهب اسلامی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، همایش مجازی نقش مراکز علمی و فرهنگی در تقریب مذاهب اسلامی با حضور حجت الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی آزار شیرازی رئیس اسبق دانشگاه مذاهب اسلامی، عبدالسلام محمد استاد دانشگاه الازهر مصر، شیخ علاالدین زعتری معاون مفتی سوریه، اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، محمدعلی آذرشب استاد دانشگاه تهران، دحام طاها  سفیر صلح سازمان ملل متحد،غلامرضا امیرخانی، مشاور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مصطفی ذوالفقار طلب استاد دانشگاه تهران برگزار شد.

عبدالسلام محمد استاد دانشگاه الازهر مصر در همایش مجازی نقش مراکز علمی و فرهنگی در تقریب مذاهب اسلامی گفت: وحدت میان مسلمانان یکی از شعائر دینی و فرایض اسلامی است که خداوند متعال به آن امر کرده است. امت اسلامی دارای اهداف مشترک و سرنوشت مشترک هستند. همچنین در میان ما مسلمانان مشترکات بسیاری وجود دارد که مذاهب مختلف اسلامی را به یکدیگر نزدیک می کند. 
استاد دانشگاه الازهر مصر تاکید کرد: رسول خدا (ص) بر امتی مبعوث شدند که متفرق از یکدیگر و به دور از تمدن انسانی بودند. اما کمتر از ربع قرن پس از بعثت، پیامبر اسلام (ص) امتی مسلمان تاسیس کردند که قانون اساسی آنها قرآن کریم است. قرآن کتابی است که از ما می خواهد متحد شویم و علمای مسلمان و مراکز اسلامی باید روحیه محبت و اتحاد را میان مسلمانان ایجاد کنند.
اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: تقریب مذاهب به معنای فهم مشترک بین رفتارهای دینی و ارزش های انسانی برای از بین بردن تعصبات بدون تفکراست و مذهب نباید عامل تفرقه شود بلکه باید کلامی واحد از دل آن خارج شود و تعصبی در کار نباشد. در تقریب مذاهب، تاکید بر کرامت انسانی و حفظ آن است.
وی ادامه داد: تعصب به معنای سرسختی جاهلانه است، آنچه که این تعصب جاهلانه را حمایت می کند جهل است و جهل عامل تفرقه می شود. این مجموعه در تلاش است نزدیکی و قرابت بین ادیان و مذاهب ایجاد کند. در آیات قرآن نیز به این مهم اشاره شده است و خداوند در قرآن کریم به پیامبر(ص) می فرماید که به یهود و مسیحیان بگو که نقطه مشترک را بین خود بیابید و آن نقطه مشترک این است که جز خداوند کسی دیگری را عبادت نکنند و به خدا شرک نورزند.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اظهار داشت: پیامبر (ص) بر این نکته مشترک تکیه می کنند و از آن به عنوان فصل مشترک بهره می گیرند . لذا قرآن همواره تاکید دارد که باید همه انسان ها به واسطه جایگاه، منزلت و خلیفه خدا بودن بر زمین حول محور کلمه توحید بگردند که این مهم  با وحدت کلمه میسر می شود.
حجت الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی آزار شیرازی رئیس اسبق دانشگاه مذاهب اسلامی اظهار داشت: در سالها پیش طی جلساتی که با علامه قمی داشتم ایشان به من اطلاع دادند که قرار است شیخ الازهر دکتر فحام با هیات همراهشان به ایران بیایند؛ شیخ فحام شخصیتی بسیار علمی بودند، او ابتدا در الازهر درس خوانده بود و در همان جا تدریس می‌کرد همچنین شیخ فحام به مدت ۱۰ سال در پاریس  مقطع دکترای خود را گذراند و زمانی که به قاهره مهاجرت کرد،‌ بعد از شیخ مأمون به شیخ الازهر منصوب شد.
شیخ علا الدین زعتری معاون مفتی سوریه، با تأکید بر ضرورت وحدت و دوری از تفرقه گفت: مؤمنان دوست دار وحدت هستند و وحدت موجب برکت در اجتماع می شود.
وی ادامه داد: دو قطب تقریبی جهان اسلام دارای قدرت تمدنی و ایمانی سرشار از سرزندگی و فعالیت (ایران و مصر) در کنار هم قرار گرفتند تا به فرزندان امت بگویند با هم وحدت داشته باشید؛ این دو قطب پلی قوی در تألیف قلوب و پیروی از رسول خدا (ص) تشکیل دادند و فرصت بزرگی برای وحدت قلوب و شناخت اهداف بزرگ به وجود آمد.
محمد علی آذرشب استاد دانشگاه تهران در ادامه گفت: امروز پنجاهمین سالگرد بازدید هیات مصری به ریاست شیخ وقت الازهر از ایران است. این بازدید مفهوم بزرگی دارد چرا که از راه های شناخت و آشنایی با یکدیگر است. از آنجا که هدف از خلقت انسان ها، شناخت یکدیگر است، «وجعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا» لذا این بازدید نمونه ای زیبا از این شناخت است و به منظور یادبود این بازدید، این همایش مجازی با حضور جمعی از اساتید و علما برپا شده است.
وی درباره ارتباط میان احیاء و تقریب خاطرنشان کرد: در تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده ام دریافتم که مبلغان احیاء، خودشان تقریبی بوده اند چه در ایران و چه در مصر. علمای حوزه های علمیه ایران و علمای الازهر از مبلغان احیاء بوده اند و لذا مسائل امت اسلامی برای آنها بسیار اهمیت داشت و آنها را به جلوگیری از سلطه بیگانگان دعوت می کردند. از این رو بازدید هیئت علمای الازهر در 50 سال قبل از ایران و همچنین سفر هیات بلندپایه مصری به ایران در 20 سال پیش برای شرکت در کنفرانس «شلتوت – بروجردی» در همین رابطه بوده است.
دحام طاها سفیر صلح سازمان ملل متحد به دیدگاه توسعه وحدت اشاره کرد و گفت: تقریب مذاهب اسلامی بر دو اساس استوار است: اول رسیدن به««کلمه سواء» (تعالوا الی کلمة سواء/ سوره آل عمران) و دوم چنگ زدن به ریسمان خداوند «اعتصموا بحبل الله جمیعا»و اشتباهی که در این رابطه وجود دارد این است که تقریب مذاهب اسلامی منحصر به تقریب بین شیعه و سنی است در صورتی که اسلام دارای مذاهب متعدد است لذا انحصار تقریب در دو مذهب شیعه و سنی اجحاف به دین اسلام و موجب افزایش اختلاف میان این دو مذهب است.
 غلامرضا امیرخانی مشار رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره نقش کتابخانه ها در تقریب مذاهب اسلامی اظهار داشت: با نگاه به فراز و نشیب های جامعه اسلامی در می یابیم که هرگاه گفتگو میان مذاهب مختلف رواج داشته شاهد شکوفایی کتابخانه ها و مراکز فرهنگی بوده ایم. اما در مقابل زمانی که جزم اندیشی های مذهبی حاکم بوده و تحملی برای شنیدن صدای مخالف وجود نداشته نه تنها از رونق کتابخانه خبری نیست بلکه بسیاری از کتاب ها به بهانه ضاله بودن در آتش جهل و نادانی سوزانده شده است.
وی ادامه داد: عامل اصلی تفرقه و عدم تفاهم میان امت اسلامی، عدم شناخت درست و وجود اطلاعات غلط میان پیروان مذاهب مختلف است. وجود این اطلاعات نادرست که متاسفانه توسط دشمنان و افراد ناآگاه دامن زده می شود نقش مراکز علمی و فرهنگی از جمله کتابخانه ها را سنگین تر می کند که می توانند در تقریب مذاهب اسلامی نقشی مهم ایفا کنند.
امیرخانی افزود: کتابخانه های ملی به عنوان کتابخانه های مادر در هر کشور نقشی مهمی بر عهده دارد و وجود ارتباطات مرسوم بین کتابخانه های ملی در سراسر جهان فرصتی برای درک بهتر پیروان مذاهب مختلف اسلامی است. برگزاری نمایشگاه های حضوری و مجازی برای رسیدن به تقریب مذاهب اسلامی مؤثر است و معرفی و عرضه آثار مربوط به تقریب مذاهب اسلامی از دیگر اقدامات در این زمینه است.
مصطفی ذوالفقار طلب استاد دانشگاه تهران در پایان این همایش مجازی گفت: یکی از روش های فرهنگی در زمینه هم افزایی و همبستگی در زمان پیامبر (ص) دیپلماسی فرهنگی بود که دارای مشروعیت میان عقلا و متشرعین بود.
 
وی افزود: در زمان پیامبر اسلام (ص) توافقنامه هایی میان پیامبر و ملل و اقوام مختلف به وقوع پیوست؛ هدفی پشت سر همه این توافقنامه ها بود که با عنوان دیپلماسی فرهنگی نامیده می شود. تاریخ نیز گفتگوهایی در سیره پیامبر اسلام (ص) ثبت کرده است که بر اهمیت دیپلماسی فرهنگی دلالت دارد. به عنوان مثال گفتگوهای پیامبر (ص) با یهودیان مدینه، گفتگو میان مسلمانان و نجاشی و گفتگوهای مسلمانان با اسقف های مسیحی و ... که حاکی از دیپلماسی فرهنگی است.
 
استاد دانشگاه تهران در ادامه به روابط علمای مصر و ایران اشاره کرد و گفت: در تاریخ ایران و مصر، علمای ایران از جمله آیت الله واعظ زاده خراسانی، مرحوم خسروشاهی، دکتر مبلغی و ... به مصر سفر کردند. از زمان قدیم نیز دانشجویانی از ایران در دانشگاه الازهر مصر تحصیل کرده اند و انشاءالله این روش ادامه یابد.
وی در پیایان خاطرنشان کرد: تاسیس دارالتقریب قاهره، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دانشگاه مذاهب اسلامی در ایران و همچنین تاسیس رشته فقه شافعی در دانشگاه تهران، از ثمرات تقریب مذاهب است. همچنین درگیری ها و اختلافاتی که در آن زمان در میان امت اسلامی وجود داشت، موجب شد که شیخ محمود شلتوت درباره تاسیس دارالتقریب بیاندیشد.