تحقیقی میان رشته ای در عکس های دوران قاجار

نشست تخصصی با عنوان «تحلیلی میان رشته ای بر عكس های دوران قاجار» با سخنرانی دکتر پدرام خسرونژاد، مدیر بخش ایران‌شناسی و خلیج فارس دانشگاه ایالتی اوکلاهما، در تاریخ 95/10/12 توسط گروه پژوهش های اسلام شناسی و ایران شناسی برگزار شد.

در ابتدای نشست خسرونژاد با اشاره به این که فعالیت های او بیش تر در حوزه مردم شناسی و انسان شناسی است، اظهار داشت كه تاریخ عكس و فیلم در ایران به دوران قاجار بازمی گردد و محققان ما تا این زمان بیش تر بر روی تاریخ عكاسی و فیلم سازی متمركز بوده اند و از این رو مطالعات مردم شناسی در این باره قدمت چندانی ندارد. به همین دلیل ما از سال 2011 تصمیم گرفتیم كه کنفرانسی را در دانشگاه سنت اندروز در رابطه با «عکس و سینمای قاجار» برگزار كنیم و به دنبال آن با مسئول وقت کاخ موزه گلستان تماس گرفتیم كه با ما همکاری کردند و حدود 30 الی 40 عکس را برای نمایشگاه همراه با کنفرانس در آن سال ارسال کردند.

وی در ادامه افزود از آن زمان تا كنون من حدود چهارسال است که در این حوزه به تحقیق مشغولم و در این راه بسیاری از آلبوم های خانوادگی، آرشیوهای خصوصی و دولتی در داخل و خارج از کشور را مشاهده و جمع آوری کرده ام، زیرا تا این تصاویر جمع آوری نشود، اساسا پژوهش كامل در این حوزه امکان پذیر نیست. تفاوت اساسی من در این رابطه با سایر پژوهشگران آن است که این افراد از تاریخ آغاز کردند ولی من از عکس شروع کرده ام. برای ما عکس به مثابه سند تاریخی است و عکس ما را از مطالعه تاریخ ناگزیر می کند. بنابراین عکس یک ماده فرهنگی (Material culture) است و تنها یک سند نیست. از نظر تاریخی، ظهور دوربین عكاسی در ایران از دوره محمد شاه قاجار شروع شد، اما این ناصرالدین شاه بود كه مجذوب عكاسی گردید و لذا می توانیم ناصرالدین شاه را از اولین عكاسان ایران بدانیم. البته باید به خاطر داشت كه اطلاعات ما از عكاسان عهد قاجار بسیار بسیار اندك است و هنوز نام، شخصیت و كارنامه فعالیت های بسیاری از آنان مجهول است. در خاتمه این جلسه خسرونژاد به معرفی كتاب مجموعه مقالات كنفرانس پرداخت و این كتاب را گام نخست در آغاز مطالعات تاریخی و انسان شناسی در حوزه عكس های تاریخی دانست. این نشست با پرسش و پاسخ برخی از حضار به پایان رسید.