زبان و ادبیات اردو در مطالعات ایران شناسی

نشست تخصصی با عنوان «زبان و ادبیات اردو در مطالعات ایران شناسی» با سخنرانی خانم دكتر وفا یزدان منش توسط گروه پژوهش های اسلام شناسی و ایران شناسی در تاریخ 95/9/24 در سالن اندیشگاه فرهنگی سازمان برگزار شد.

در ابتدای نشست، دكتر طرفداری به عنوان دبیر جلسه اظهار داشت كه ما در گروه «پژوهش های اسلام شناسی و ایران شناسی» همواره تلاش كردیم تا طیف متنوعی از موضوعات و حوزه های ایران شناسی را مد نظر قرار داده و از طریق برگزاری نشست های گوناگون، آن‌ها را پوشش بدهیم. بر همین مبنا نشست امروز را به بررسی جایگاه زبان و ادبیات اردو در حوزه مطالعات ایرانی اختصاص دادیم، زیرا توجه به زبان و ادبیات اردو در مطالعات ایرانی همواره بسیار كم رنگ بوده و اساساً تصور می كنم این نخستین بار است كه نشستی با این موضوع درباره ایران شناسی برگزار می شود.

در ادامه جلسه خانم دكتر یزدان منش به صحبت پرداخت و گفت: زبان اردو از نظر گفتاری با اندکی اختلاف، همان زبان هندیست، اما رسم الخط آن بر مبنای زبان های فارسی و عربی برگزیده شده است. زبان اردو در متون ادبی، تاریخی و مذهبی با بسیاری از واژگان و عناصر زبان فارسی و عربی تلفیق یافته، اما در متون داستانی و زبان روزمره بیشتر با زبان هندی قرابت دارد. وی سپس ادامه داد: با نفوذ زبان فارسی در شبه قاره هند، متون تاریخی و ادبی فارسی در آن خطه شکوفا شده و رشد كرده و موجب پیدایش شعر اردو می شود که اغلب آنها برگرفته از قالب ها و مضامین شعرهای فارسی است. اما با نفوذ انگلیسی ها در شبه قاره هند و تلاش آن ها برای کمرنگ کردن زبان و فرهنگ زبان فارسی در شبه قاره هند، برگردان داستان های نامی فارسی به اردو آغاز شد و بدین ترتیب با این ترجمه ها فرهنگ شبه قاره جایگزین فرهنگ ایرانی شده و زبان فارسی و فرهنگ همراه آن به حاشیه رفت.

یزدان منش در پایان سخنان خود گفت: به دلیل اهمیت زبان فارسی در شبه قاره هند، منتقدین و محققین اردو برآنند که بدون شناخت زبان های فارسی و عربی، شناخت کامل زبان و ادبیات اردو امکان پذیر نیست. و لازم است این نكته را نیز به مطلب فوق اضافه كنیم که بدون مطالعه و بررسی ادبیات اردو، به ویژه سفرنامه های اردو که درباره ایران نوشته شده اند، علم مطالعات ایرانی و ایران شناسی هم کامل نخواهد بود. همچنین نسخ خطی ناشناخته در خور توجهی به زبان اردو در شبه قاره هند و به ویژه در کتابخانه خدابخش در شهر پتنا و کتابخانه آصفیه وجود دارند که تحقیق در باب آن ها به طور حتم به افزایش داده های کهن درباره ایران زمین می انجامد.

این نشست با پرسش و پاسخ حضار خاتمه یافت.