دوره چهارم
درباره
شخصیت ویژه آیین
استاد احمد منزوی در شهر سامره از كشور عراق، به سال 1304 شمسی در خانواده‌اي روحاني زاده شد .پدرش حاج شيخ آقا بزرگ تهراني، نگارنده دايره‌المعارف بزرگ كتابشناسي "الذريعه الي تصانيف الشيعه" هستند، و كار بزرگ ديگر ايشان "طبقات اعلام‌الشيعه" مي‌باشد، كه نه ايشان و نه كارهاي ايشان نياز به تعريف ندارند. مادرش مريم خانم دختر آقا سيد احمد دماوندي، يكي از روحانيون روزگار خود بود كه فرزندان ايشان با نام خانوادگي آريان در تهران و ايران پراكنده هستند.
استاد منزوی تا ده سالگي در سامره بود. در 1314 شمسی به علت این که پدر براي آغاز به كار چاپ "ذريعه" به نجف رفت، ایشان نیز با خانواده راهي اين شهر شد. كلاس ششم ابتدايي را در مدرسه علوي ايرانيان در شهر نجف گذراند. استاد ضمن تحصيل در يك دوزندگي به شاگردي مي پرداخت، ادبيات فارسي را نزد عمويش حاج محمد ابراهيم بهشتي‌پور و" جامع‌المقدمات" را نزد شاگردان پدر آموخت. در 1322 شمسی براي ادامه تحصيل نجف را رها كرده به تهران آمد و در مدرسه سپهسالار جاي گزيد. كلاس دوازده ادبي را همراه داوطلبان در مدرسه دارالفنون تهران گذراند و در خرداد 1327 شمسی از شعبه معقول دانشكده معقول و منقول كه امروز دانشكده الهيات خوانده مي‌شود، با درجه ليسانس فارغ‌التحصيل شد و به كار دبيري در شهرستان انزلي پرداخت. در انزلي يكي از همكارانش به نام خديجه جاويدي را به همسري برگزيد. سفرش درانزلي طولي نكشيد كه با رويداد 15 بهمن 1327 خورشيدي مصادف شد و پس از چندي زندان كوتاه مدت، به تهران برگشت.
حاصل كار استاد در تهران چاپ چند مجلد از "ذريعه" پدر بود و چند مجله فهرست از كتابخانه مجلس و ملك. و از همه مهمتر نگارش و چاپ 6 مجلد "فهرست نسخه‌هاي خطي فارسي"، نسخه‌هايي كه عمدتاً در ايران وجود داشت و يا فيلم نسخه‌هاي آن در ايران بود. اين فهرست از سوي مركز فرهنگي ريالR.C.D سالهاي 1348-1353 چاپ و منتشر شده است كه در برگيرنده نزديك به پنجاه هزار نسخه است.
استاد براي فراهم ساختن "فهرست مشترك از همه نسخه‌هاي فارسي" 1356 به پاكستان، افغانستان و هند سفر کرد، بالاخره از سوي دولت وقت پاکستان در "مركز تحقيقات فارسي ايران و پاكستان" به كار تحقيق در نسخه‌هاي خطي فارسي پرداخت و نزديك به شانزده سال در پاكستان بود. کار استاد در پاكستان نگارش و چاپ چهار مجلد" فهرست نسخه‌هاي خطي كتابخانه گنج بخش"، نگارش و چاپ چهارده مجلد" فهرست مشترك نسخه‌هاي خطي فارسي، نگارش و چاپ "سعدي بر مبناي نسخه‌هاي پاكستان" بود كه به مناسبت هشتصدمين سالگرد سعدي1363 چاپ شده است. پايه‌گذاري نگارش "فهرستواره كتابهاي فارسي" كه اكنون در تهران، در مركز دائره‌المعارف بزرگ اسلامي دنبال مي‌شود.
در هند پايه "فهرست مشترك نسخه‌هاي خطي فارسي در هند" را با كمك استادان هندي گذارده، فهرست نسخه‌هاي خطي فارسي در كتابخانه‌هاي عمومي و آرشيو پتياله (پنجاب هند) را تهیه کرده، كه بعدها به كوشش رايزني فرهنگي ايران در هند چاپ شده است. نظارت بر كار دانشجويان ايراني و استادان هندي بر نگارش فهرست‌هايي از نسخه‌هاي خطي و فارسي در كتابخانه‌هاي هند از دیگر فعالیت‌های استاد منزوی است.
پس از برگشت به ميهن (زمستان 1369 ش.) در مركز دائره‌المعارف بزرگ اسلامي طرح "فهرستواره كتابهاي فارسي" را دنبال کرده و تاكنون چهار مجلد پخش شده و مجلد 5 و 6 زير چاپ است. ضمناً دو فهرست زیر را نیز در این مرکز تهیه کرده است.
الف- فهرستنويسي از نسخه‌هاي خطي موجود در كتابخانه
ب- فهرستنويسي از نسخه‌هاي عكسي اين كتابخانه
برگزیدگان
| ردیف | گروه | رتبه | نام پدیدآور برگزیده | مشخصات اثر برگزیده |
| 1 | فهرست نویسی | برگزیده | علی صدرایی خویی، علی اوسط ناطقی، رمضانعلی انتظاری | فهرست نسخ خطی کتابخانه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی |
| 2 | تصحیح متون | شایسته تقدیر | دکتر جلیل مسگر نژاد | فصل الخطاب خواجه پارسا |
| 3 | جویا جهانبخش | دقایق‌التاویل و حقایق التنزیل ابوالمکارم حسنی واعظ | ||
| 4 | مقالات | برگزیده | ایرج افشار | مقام انجامه در نسخه: نامه بهارستان، سال سوم، شماره اول، دفتر 5، ص39-100. |
| 5 | حفاظت و نگهداری | برگزیده | مهناز عبدالله خان گرجی | مرمت آثار کاغذی |
| 6 | شهناز بهلولی ریزی | آسیب‌شناسی نسخ خطی | ||
| 7 | هادی عتیقی | بازسازی، صحافی و مرمت جلدهای چرمی | ||
| 8 | ایوب جوانکار | بازسازی، سخت و مرمت جلدهای روغنی (لاکی) | ||
| 9 | شایسته تقدیر | جلال افخمی میبدی | حفاظت، نگهداری و مرمت آثار کاغذی | |
| 10 | پایان‌نامه | برگزیده | عبدالعلی آل بویه لنگرودی | اللئالی البقریه فی شرح القصیده الحمیریه |
| 11 | اهدا | برگزیده | احمد شاهد | اهدا141 نسخه به کتابخانه آستان قدس رضوی |
سخنران
- حجت‌الاسلام و المسلمين سيد محمدعلي احمدي ابهري
- دكتر نجفقلي حبيبي، دبير علمي آيين
- سيدكاظم بجنوردي، رئيس كتابخانه ملّي جمهوري اسلامي ايران
- دكتر سليم نيساري، عضو فرهنگستان زبان و رئيس سابق موسسه فرهنگي منطقه‌اي (R.C.D) (شکراللهی، 1382، ص.21).
- دكتر اكبر ثبوت، از دستياران استاد منزوي در تأليف فهرست مشترك پاكستان
- حافظيان رضوي، نماینده انجمن كتابداران و اطلاع‌رساني ايران
- دكتر سرسنگي (معاون هماهنگی عارف)، قرائت پیام عارف (معاون اول رئيس جمهور)
- استاد احمد منزوي
- حمد مسجد جامعي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
- عمادالدين شيخ الحكمايي، قرائت بیانه هيأت داوران
گزارش دبیرخانه
دبيرخانه آئين بزرگداشت ضمن مكاتبه و دادن فراخوان به رسانه‌ها، از مراكز فرهنگي كشور، مؤسسات علمي و ناشران درخواست كرد تا در محورهاي تعيين شده آثار خويش را جهت داوري و ارزيابي و انتخاب اثر يا فرد برگزيده و شايسته تقدير معرفي نمايند.
از آنجا كه در برخي محورهاي پيش‌بيني شده، اثر و يا كار فوق العاده‌اي به دبيرخانه ارائه نشده بود، كار بررسي و ارزيابي در این محورها به سالهاي آتي موكول گرديد. كار داوري با دقت و وسواس زايد الوصفي انجام پذيرفت و در نتيجه در برخي محورها، اثر و يا فردي به عنوان برگزيده يا شايسته تقدير انتخاب نگرديد (گزارش چهارمین آیین ...، 1382، ص.142). مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش از لحاظ زمانی شامل آن دسته از مقالاتی می‌شود که از شهریور ماه 1381 تا شهریور ماه 1382 در داخل کشور چاپ شده بود. در این سال هیات داوران در محورهای کتابداری نسخ خطی، نشریات و اطلاع‌رسانی نسخ خطی تصمیم گرفت با توجه به محدویت کمی آثار مورد بررسی، ارزیابی و داوری در این محورها هر دو سال یکبار انجام گیرد.
انتشارات
- حديث عشق5: احمد منزوی: زندگی‌نامه خودنوشت، گزیده مقالات و نامه‌ها/ به کوشش نادر مطلبی کاشانی، محمدحسین مرعشی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1382. 310ص. عکس. به مناسبت بزرگداشت استاد احمد منزوی.
- كتاب ماه كليات: ویژه‌نامه آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی. شماره 70