تاریخ ویرایش: Sun Oct 14 11:26:46 IRST 2018

درباره

دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (1389: تهران): تجلیل از مرعشیان 

مرحوم آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی بزرگمردی از تبار عالمان راستین بود. او بیش از نود سال از عمر گران‌قدر خویش را با تحمل رنج و سختی در راه كسب و نشر علم و به‌ویژه احیای میراث عالمان و دانشمندان پیشین گذراند؛ در این راه مجاهدت‌ها كرد و هیچ‌گاه هیچ مشكلی او را از پای درنیاورد. سینه فراخ و گشاده وی، مملوّ از علم و آگاهی توأم با عشق و ایمان بود و این حافظه سرشار وی بود كه وقتی لب به سخن می‌گشود كلمات از دو لب مباركش می‌بارید و مخاطب را مبهوت دریای علم و آگاهی خود می‌كرد. او كه در كنار این ‌همه فضایل، عالمی مجاهد بود، در تمام دوران مبارزه ملت ایران در مقابل ظلم و استبداد به رهبری حضرت امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه، هشیارانه عَلَم مبارزه را در دست داشت و حضورش مایه هدایت عموم مردم و قوّت قلب مبارزان آن زمان بود. علی‌رغم نقش برجسته و نمایانش در نهضت، او كه تفرقه را مهمترین آسیب پیشِ روی انقلاب می‌شناخت و نقشه دشمن برای استفاده از این حربه را پیش‌بینی می‌كرد، در نخستین روزهای ورود امام به میهن با اعلام ضرورت تبعیت از رهبری امام، نقش مهمی در وحدت ملی و خنثی‌سازی چنین توطئه‌هایی ایفا كرد.

او در كنار تربیت شاگردان بسیار، دو یادگار ارزشمند نیز از خود باقی گذاشت كه امروز از مفاخر كشور و جهان اسلامند. یكی كتابخانه گران‌سنگی كه چون دُرّ در عالم اسلام می‌درخشد و آوازه آن جهانی است و هر اسلام‌پژوهی در مسیر تلاش خود از آن بهره می‌گیرد و دیگری شاگردان و فرزندانی شایسته به ‌ویژه حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین دكتر سیدمحمود مرعشی نجفی كه بی‌تردید بدون همیاری و همكاری ایشان در زمان حیات پدر و تلاش و كوشش فراوان وی پس از رحلت آن فقیه فرزانه چنین گنجینه ارزشمندی از منابع نفیس و یگانه شكل نمی‌گرفت. او بحمدالله همراه با طی سطوح عالی دروس حوزوی، تحصیلات دانشگاهی را نیز تا بالاترین رتبه ادامه داده و با آگاهی از امكانات مدرن و اقتضائات روز توانسته بین دانش سنتی و مدرنِ شیوه‌های حفاظت و نگه‌داری و اشاعه اطلاعاتِ منابع موجود در كتابخانه موسوم به نام پدر بزرگوارشان را پیوند بزند و این مركز را به الگویی بی‌بدیل تبدیل كند كه شهره كتابخانه‌های بزرگ جهان و اسلام‌پژوهان شود و بسیاری را مشتاق بازدید از آن كند .

شخصیت ویژه آیین

حضرت آیت‌الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی (ره)

معظم‌له در سالهاي عمر بابركتشان موفق شده است كه بيش از 450 اجازه اجتهاد و روايي از علماي اماميه و غير اماميه بگيرد و به حق ملقب به شيخ‌الاجازه عصر خويش شود (فهرست كامل اين اجازات در كتاب المسلسات 2 جلدی به چاپ رسيده است). ايشان در سال 1342ق. براي زيارت آستان مقدس ثامن‌‌‌‌الحجج (ع) و حضرت فاطمه معصومه(ع) و ديدار با آشنايان و بستگان خود به سوي ايران هجرت نموده و پس از طي مدتي، در 12 شعبان 1343ق. وارد شهر قم شده است. به محض ورودشان به قم، حضرت آيت‌الله‌العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري – مؤسس حوزه علميه قم- از ايشان دعوت كرد كه براي تربيت علمي و اخلاقي طلاب حوزه علميه قم رحل اقامت در اين شهر افكند كه ايشان آن را پذيرفته و تا آخر عمر، قم را موطن خود قرار داد. معظم‌له در طول 70 سال تدريس در حوزه علميه قم، شاگردان فراواني تربيت و تحويل جامعه داده است.

اولين توضيح‌المسائل ايشان به سال 1370ق. با عنوان نخبه‌الاحكام به چاپ رسيده است و علي‌رغم اشتغالات فراوان، به تاليف بيش از 150 اثر در رشته‌هاي مختلف علوم پرداخته است كه فقط يكي از آنها با عنوان ملحقات الاحقاق به تنهايي 36 جلد مي‌باشد. علاوه بر خدمات علمي و اجتماعي فراوان، در زمينه فرهنگي نيز تلاش‌هاي ستودني انجام داده است كه تاسيس چندين مدرسه علميه و مراكز تحقيقي از جمله آنهاست. اما مهمترين اثر ماندگار ايشان، كتابخانه بزرگ معظم‌له است كه هم اكنون به يكي از بزرگترين مراكز فرهنگي جهان تبديل شده است و روزانه دهها محقق جهاني و صدها پژوهشگر داخلي از اين فرهنگستان بزرگ بهره‌مند مي‌شوند.

امام خميني در تجليل از اين اثر ماندگار فرموده است: «كتابخانه حضرت آيت‌الله‌ آقاي نجفي مرعشي- دامت بركاته- از كتابخانه‌هاي كم‌نظير و شايد بتوان گفت بي‌نظير ايران است. كتب نفيس اعاظم شيعه و كتابهاي منحصر به فرد و خطي آن از ذخاير فرهنگ غني اسلام و ايران مي‌باشد».

قلب اين عالم فرزانه و عارف زاهد و سيااستمدار مذهبي، در شامگاه چهارشنبه هفتم شهريور 1369/ هفتم صفر 1411 در سن 96 سالگي پس از عمري مجاهدت و تلاش، از حركت ايستاد و معظم‌له به جوار آرامش الهي هجرت نمود و انقلاب اسلامي را از يكي از پشتوانه‌هاي محكم و استوار خود محروم ساخت و حوزه‌هاي علميه يكي از اركان علمي و عملي خود را از دست داد و جهان تشيع را به سوگ نشاند. معظم‌له علي‌رغم اختصاص قبري مناسب در حرم مطهر فاطمه معصومه (س)، ترجيح داد كه در «زير پاي افرادي كه به دنبال علوم آل محمد (ص)» هستند، دفن شود. لذا بنا به وصيت ايشان، در راهروي درب ورودي كتابخانه‌شان در قم به خاك سپرده شد و مرقد مطهرشان روزانه ملجأ و مأوا و زيارتگاه صدها تن از عاشقان و عارفان جهان اسلام است .

حجت‌الاسلام و المسلمين حاج سيد محمود مرعشي نجفي، ملقب به جمال‌الدين (متولد 1320ش.) در شهر علم و اجتهاد قم و در بيت فقاهت و مرجعيت ديده به جهان گشود و پس از گذراندن دوره‌هاي دبستان و دبيرستان به سلك روحانيت درآمد و در حوزه علميه قم مقدمات و سطح را نزد پدر بزرگوار خود و اساتيد برجسته‌اي آموخت و به درس خارج فقه و اصول پدر خود قدم گذارد كه تا اواخر عمر معظم‌له، ادامه يافت. ايشان در كنار فراگيري علوم فقه و اصول و ديگر علوم حوزوي، مانند تفسير، حديث، منطق و فلسفه، به رجال، انساب و بويژه كتابشناسي و نسخه‌شناسي سخت علاقه‌مند گرديد و همواره به مطالعه كتب و رسائل قدما و متاخرين در اين رشته‌ها مي‌پرداخت و از تجربيات گسترده پدر خويش استفاده فراوان مي‌برد تا اينكه خود در برخي از اين رشته‌ها صاحبنظر گرديد. سپس در رشته جامعه‌شناسي دانشگاه لندن به تحصيل پرداخت و در مارس 1985 موفق به اخذ دكتراي جامعه‌شناسي گرديد.

وي اداره بيت و امور مرجعيت، مدارس و كتابخانه عمومي معظم‌له را به عهده داشته و به تصريح آيت‌الله مرعشي در يكي از فرازهاي وصيتنامه الهي و اخلاقي خود: ايشان در تاسيس و اداره و ابقاي كتابخانه از همان آغاز نقش اساسي و ارزنده‌اي داشته و در حقيقت باني و مؤسس اولي آن شخص ايشان بوده است. غير از اداره امور بيت ايشان و كتابخانه و مدارس، دكتر مرعشي نقش بسيار ارزنده‌اي در پيشبرد اهداف و پيروزي انقلاب اسلامي ايران داشته است زيرا ايشان حلقه واسطه ميان پدر و رهبر انقلاب حضرت آيت‌الله‌العظمي امام خميني بوده است. پيامهاي مهم و سري كه ميان آنان مبادله مي‌شد به وسيله دكتر مرعشي انجام مي‌گرفت و پخش و نشر اطلاعيه‌‌ها و پيامهاي آيت‌الله مرعشي و برخي از پيامها و اطلاعيه‌هاي امام خميني پيش از ورود به ايران به عهده ايشان قرار داشت.

دكتر مرعشي در كنار اين فعاليتها به كار تاليف و تصنيف نيز اشتغال داشته و مقدمه‌هاي بيشتر كتابهاي منتشر شده از سوي كتابخانه را شخصاً نوشته است. برخي از آثار وي عبارت است از تصحيح كتاب شرح نخبه‌‌المقال در علم رجال، اثر پدر بزرگوارشان، تصحيح و آماده‌سازي برخي از رساله‌هاي علميه آيت‌الله مرعشي، همگامي و كوشش در تحقيق و چاپ كتاب احقاق‌الحق قاضي نورالله شوشتري و ملحقات احقاق‌الحق كه توسط آيت‌الله مرعشي تهيه شده و لجنه احقاق‌الحق مسئوليت تحقيق آن را داشت و تاكنون 27 جلد آن منتشر شده است؛ شرح حال و آثار و آراء ابن سينا؛ شرح حال و آثار و آراء ابوحامد غزالي كه در قم در سال 1341 شمسي چاپ و منتشر شده‌اند؛ جمع‌آوري اجازات حضرت والدشان به انضمام زندگينامه اجازه‌دهندگان كه تحت عنوان المسلسات في الجازات، آماده چاپ است؛ شرح حال و آثار و آراء ابونصر فارابي كه تاكنون به چاپ نرسيده است؛ شرح احوال و زندگي بيش از دويست تن از دانشمندان اسلامي، اعم از شيعي، سني و زيدي كه به مرحوم والدشان اجازه روايتي داده‌اند و به صورت دستنويس باقي مانده است. دكتر مرعشي هم اكنون نيز توليّت كتابخانه عمومي حضرت آيت‌الله‌العظمي مرعشي نجفي و رياست واحدهاي تحقيقاتي آن كتابخانه را به عهده دارند و در برخي مجامع علمي داخل و خارج كشور و چند مركز علمي و فرهنگي بين‌المللي عضويت دارند .

برگزیدگان

ردیف

گروه

رتبه

افراد برگزيده

مشخصات اثر

1

دین

برگزیده

 

دکتر سید محمود مرعشی نجفی

 

موسوعه الامه فی نصوص اهل السنه (20جلد )/ تالیف سید شهاب الدین مرعشی نجفی. قم: صحیفه خرد، 1348-1385. با امتیاز 200

2

پژوهشكده علوم و معارف حديث (دارالحدیث) و دبير علمی كنگره: حاج آقا مهدی مهريزی،

مجموعه آثار کنگره بین المللی بزرگداشت ثقه الاسلام کلینی(62). قم: دارالحدیث، 1387-1388. با امتیاز 3/198

3

شایسته تقدیر

 

سید محمد کاظم موسوی

الاقتصاد فیما یحب علی العباد/ تالیف محمد بن حسن طوسی. قم: دلیل ما. با امتیاز 160

4

منصوره اعتمادی

الرسائل الفقهیه فی الغناء. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. با امتیاز 3/133

5

فهرست نويسي

برگزیده

جواد بشری

فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی جلد 1/27. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. با امتیاز 182

6

شایسته تقدیر

 

ابوالفضل‌حافظیان بابلی

فهرست نسخه‌های عکسی کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی (جلد3-5). با امتیاز 57/166

7

ابوالفضل حافظیان

صدرایی خویی

فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی آیت الله گلپایگانی(قم)(9جلد در 5 مجلد)/به کوشش و ویرایش مصطف درایتی. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. با امتیاز 142/152

8

علوم

شایسته تقدیر

 

بابک خضرائی

جامع الالحان/ عبدالقادر بن غیبی حافظ مراغی. تهران: فرهنگستان هنر. با امتیاز 3/143

9

حسن عاطفی

ورزنامه/ فسطیوس بن اسکوراسیکه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. با امتیاز 6/131

10

علی اوجبی

الایضاح عن اصول صناعه المساح/ منسوب به ابو منصور عبدالقاهر بن طاهر بغدادی تمیمی. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. با امتیاز 6/131

11

ادبیات

شایسته تقدیر

 

احمد مجاهد

شروح سوانح العشاق: پنج شرح بر سوانح احمد غزالی متوفای 520ق. تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات. با امتیاز 138

12

حسین رضوی برقعی

کامل التعبیر/ تالیف حبیش بن ابراهیم تفلیسی. تهران، نشرنی. با امتیاز 6/136

13

فلسفه و حكمت

شایسته تقدیر

 

محمد تقی دانش پژوه

ایرج افشار

دستور الجمهور فی مناقب سلطان العارفین ابویزید طیفور/ تالیف احمدبن الحسین الشیخ الخرقانی. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب. با امتیاز 6/121

14

دکتر توفیق هاشم پور سبحانی

فیه‌ما‌فیه (و پیوست‌های نویافته)/ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی. تهران: کتاب پارسه. با امتیاز 135

15

تاریخ و اسناد

برگزیده

سید صادق حسینی اشکوری

موقوفات اصفهان. قم: اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان: مجمع ذخائر اسلامی. با امتیاز 171؛ با تشکر ویژه از اهتمام جدی ایشان به فهرست نمودن نسخه‌های خطی در شهرستانها

16

شایسته تقدیر

مریم میر شمسی

العراضه فی الحکایه السلجوقیه/تالیف محمد نظام الحسینی یزدی. تهران:بنیادپموقوفات افشار. باامتیاز 140

17

دکتر محمد رضا نصیری

تاریخ فرشته(2ج)/تالیف محمدقاسم هندو شاه استرآبادی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. با امتیاز 2/136

18

فاکسیمیله

شایسته تقدیر

 

مرکز پژوهشی میراث مکتوب

 

الابنیه عن حقایق الادویه: روضه الانس و منفعه النفس/ موفق بن علی هروی؛ کاتب علی بن احمد اسدی طوسی؛ با مقدمه ایرج افشار و علی اشرف صادقی. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب. وین: فرهنگستان علوم اتریش. و علی‌نامه (منظومه‌ای کهن)/ از ربیع با مقدمه محمدرضا شفیعی کدکنی و محمود امید سالار. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ قم: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران؛ موسسه مطالعات اسماعیلیه. با امتیاز 25/136

19

پایان‌نامه

برگزیده

 

مصطفی رستمی

گونه شناسی تجلید در حوزه تمدن ایران اسلامی( پایان‌نامه دکتری)/ استاد راهنما: دکتر حبیب‌الله آیت اللهی. دانشگاه شاهد، دانشکده هنر. با امتیاز 75/173

20

شایسته تقدیر

شی گوان (از کشور چین)

تصحیح و ویرایش تنگسوق‌نامه (پایان‌نامه دکتری)/ استاد راهنما: دکتر منوچهر اکبری. دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. با امتیاز 170

21

زهرا ضیایی

تصحیح و تحقیق تذکره بستان العشاق (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)/ استاد راهنما: دکتر مهدی دشتی. دانشگاه علامه، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی. با امتیاز 161

22

رسائل و مقالات

برگزیده

حمید رضا مستفید

‌لنقط و الشکل (نامه بهارستان): [نقد و تصحیح متون]. با امتیاز 5/180

23

شایسته تقدیر

جلال خالقی مطلق

بررسی و ارزیابی شاهنامه سن ژوزف (نامه بهارستان سال دهم، دفتر 15). با امتیاز 5/165

24

داود غلام‌زاده

تاملی در روش تصحیح و شیوه تعلیقی در کتاب ارج‌نامه یوسفی. با امتیاز 164

25

ناشر

برگزیده

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

تولید 55 مجلد فهرست، تصحیح متون، مجموعه مقالات، و نشریات مرتبط در حوزه نسخ خطی. 100 درصد در مقایسه با سال‌های گذشته

26

پیشکسو‌تان

برگزیده

 

استاد‌عبدالحسین حائری

به پاس 60 سال تلاش بی‌وقفه در حوزه نسخ خطی

27

سیدمحمدحسین خبره‌فرشچی

به پاس نیم قرن تلاش برای فراهم‌آوری و حفظ نسخه‌های خطی

28

سید نجیب مایل هروی

به پاس تدوین آثار ارزشمند و تدریس در حوزه نسخه‌های خطی و تصیحیح متون

 

 

سخنرانان

  • علی اکبر اشعری: مشاور فرهنگی رئیس جمهور و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
  • حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید محمود مرعشی نجفی: تولیّت و ریاست کتابخانه بزرگ حضرت آیت‌العظمی سیدشهاب الدین مرعشی نجفی (ره) و گنجینه جهانی مخطوطات اسلامی
  • حجت‌الاسلام و المسلمین سید عبدالله فاطمی‌نیا
  • دکتر غلامعلی حداد عادل: رئیس کمسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
  • دکتر حبیب‌الله عظیمی: معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و دبیر علمی

گزارش دبیرخانه

در همايش‌هاي پيشين معمولا آثار منتشره از آخر شهريور سال قبل تا آخر شهريور سال برگزاري آيين فرخوان و داوري مي‌گرديد كه مشكلاتي را به دنبال داشت، زيرا در خيلي از آثار منتشره، ماه انتشار مشخص نيست. در نهمين همايش كه با وقفه يك ساله برگزار شد، آثار شهريور1386 الي آخر 1387 فراخوان و داوري شد و مقرر گرديد در دهمين همايش از اول سال 1388 الي آخر سال 1388 باشد و چنين هم شد. جزئيات عملكرد دبيرخانه دهمين آيين در جدول زير بيان شده است.

رديف

موضوع

آثار رسيده

انتخاب شده

رتبه

تعداد

داوران

تركيب داوران

1

دين

12

4

برگزيده(2)

شايسته تقدير(2)

3

اساتيد دانشگاه تهران، قم و كتابخانه ملي ايران

2

فهرست

نويسي

32

3

برگزيده (1)

شايسته تقدير(2)

7

اساتيد و متخصصان:كتابخانه مرعشي، مجلس، دانشگاه تهران، مركز كتابشناسي شيعه، مجمع ذخاير اسلامي و ...

3

علوم

17

3

شايسته تقدير(3)

3

اساتيد شوراي عالي انقلاب فرهنگي، بنياد ايران شناسي و كتابخانه ملي ايران

4

ادبيات

45

2

شايسته تقدير(2)

3

اساتيد فرهنگستان زبان و ادب فارسي و مركز پژوهش كتابخانه مجلس

5

فلسفه‌و حكمت

15

2

شايسته تقدير(2)

3

اساتيد خانه كتاب و موسسه پژوهشي فلسفه و حكمت ايران

6

تاريخ و اسناد

30

3

برگزيده(1)

شايسته تقدير(2)

7

اساتيد دانشگاه تهران، قم، شهيد بهشتي و اسناد ملي ايران

7

فاكسيميله

12

1

شايسته تقدير(1)

4

اساتيد دانشگاه تهران، مركز پژوهشي ميراث مكتوب، شوراي عالي انقلاب فرهنگي

8

پايان‌نامه

10

3

برگزيده (1)

شايسته تقدير(2)

10

اساتيد فرهنگستان زبان و ادب فارسي، بنياد ايران شناسي، دانشگاه تهران، كتابخانه ملي ايران و ...

9

مقاله

105

2

شايسته تقدير(2)

9

اساتيد بنياد ايران‌شناسي، دانشگاه قم، كتابخانه ملي ايران و ...

10

رساله‌ها

85

1

برگزيده (1)

11

ناشر

5

1

برگزيده(1)

شوراي علمي آيين بزرگداشت

12

پيشكسوت

10

3

برگزيده (3)

شوراي علمي آيين بزرگداشت

جمع

373

27

برگزيده (10 ااثر) ، شايسته تقدير (18 اثر )، داوران (49 نفر)

 

همچنين در مراسم اين دوره اهداء لوح تقدير به پاس قدرداني از مقام شامخ آيت‌الله مرعشي (ره) از طرف انجمن فهرست‌نگاران ايران، مؤسّسه كتابشناسي شيعه، دفتر نشر ميراث مكتوب، كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، دايره‌المعارف بزرگ اسلامي، كتابخانه‌هاي تخصّصي قم، كاركنان كتابخانه آيت‌الله العظمي مرعشي، انجمن كتابداران ايران، مركز بين‌المللي مخطوطات اسلامي، مؤسّسه پنجره باز نسخه‌هاي خطّي صورت گرفت.

انتشارات

  • ارجنامه مرعشیان/ گردآورنده محمد اسفندیاری و حسین رفیعی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. 1389.707ص. مصور. بزرگداشت حضرت آیت‌‌العظمی سیدشهاب الدین مرعشی نجفی و حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر سید محمود مرعشی نجفی.
  • کتاب ماه کلیات: ویژه‌نامه نسخه‌های خطی(1): به منابست آيين بزرگداشت حاميان نسخه‌هاي خطي. سال سیزدهم، شماره یازدهم (پیاپی 155)، آبان.
  • کتاب ماه کلیات: ویژه‌نامه نسخه‌های خطی(2): به منابست آيين بزرگداشت حاميان نسخه‌هاي خطي. سال سیزدهم، شماره دوازدهم (پیاپی 156)، آبان.
  • نمايشگاه آثار آيت‌الله العظمي مرعشي، نمايشگاه آثار دكتر مرعشي، كتابهاي حاشيه نوشته آيت‌الله مرعشي، دفتر يادبود كتابخانه، پذيرايي ناهار و نماز جماعت، هديّه به حضّار همايش، نمايش فيلم مستند آيت الله مرعشي.

تاریخ ویرایش: 2018-10-15 08:23:49.0